به گزارش قطعات خودرو به نقل از بازار خودروهای برقی بدون پشتوانه خدمات پس از فروش یا آموزش تکنسین جهت تعمیر و نگهداری بزودی معضل جدید حمل و نقل کشور خواهند بود. موفقیت فروش خودرو در بازارهای جهانی با سه پارامتر؛ خدمات پس از فروش، برند و کیفیت ارتباط مستقیمی دارد. مساله ای که اگر بخش خصوصی یا متولیان برقی در کشور به آن توجه ویژه نداشته باشند، پروژه برقی سازی در کشور را با شکستی مشابه خودروهای گازسوز مواجه خواهد کرد، برای بررسی این موضوع با علی میرزایی کارشناس راهبرد و تکنولوژی های برقی به گفت و گو پرداختیم:
حمل و نقل برقی نیازمند تربیت نسل جدیدی از تکنسین های ماهر در کالیبراسیون، سیستم‌های برقی، قوای محرکه و به روز رسانی سیستم ها و نرم افزارها و عیوبیابی الکترونیکی پیشرفته است
* به عنوان پرسش نخست، شرایط خدمات پس از فروش خودروهای برقی همگام با عرضه و رقابت این محصولات در بازارهای جهانی درحال چه نوع تغییری است؟
چشم انداز برقی شدن وسایل نقلیه در حال تغییر شکل صنعت خودروسازی در جهان است. این تحول شامل تغییرات بی‌شمار و اساسی در قوای محرکه، اجزای خودرو، شبکه پیچیده سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی است. همین مساله سبب ایجاد دگرگونی در خدمات پس از فروش خودروسازان نیز شده، از همین رو خدمات پس از فروش خودروهای الکتریکی باید در بازار فعال و پویا باشد. بنابراین تولیدکنندگان باید برنامه ریزی مناسبی برای دهه آینده داشته باشند تا ارزش خودروهای الکتریکی افزایش یابد. قطعا مسیر تکاملی حمل و نقل الکتریکی در سال های آینده تکامل خواهد یافت، از همین رو سازندگان خودرو کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی در هزینه های تعمیر و نگهداری خودروهای برقی در مقایسه با موتورهای احتراق داخلی آنها پیش بینی کرده اند.
چشم انداز حمل و نقل برقی (با توجیه اقتصادی درازمدت) نیازمند تربیت نسل جدیدی از تکنسین های ماهر در کالیبراسیون، سیستم‌های برقی، قوای محرکه و به روز رسانی سیستم ها و نرم افزارها و عیب یابی الکترونیکی پیشرفته است. رشد و استفاده از وسایل نقلیه برقی در بازارهای مختلف متفاوت است. صنعت خودرو با سرعت بی‌سابقه ای در حال تغییر و قطعه سازان خطوط تولید خودرو به چالش های جدیدی کشیده شده اند. این قطعه سازان باید خود را متناسب با سلیقه مشتریان، تکنولوژی و سیاست های تغییر دهند. در این عصر دگرگونی سریع حمل و نقل، رویکرد «صبر کنیم و ببینم بقیه چه می کنند» دیگر راهبرد عاقلانه ای نیست.
* چرا می گویند هزینه تعمیر و نگهداری خودروهای برقی نسبت به سایر خودروهای بنزینی، گازسوز و گازوئیلی کمتر است؟ آیا تعمیر باتری خودروهای برقی مانند سایر خودروها توسط تعمیرکاران قابل انجام است؟
خودروهای برقی دارای قطعات متحرک کمتری هستند، در این محصولات اقدامات نگهداری مانند تعویض روغن موتور، تعویض فیلتر هوا و غیر حذف شده است، رشد تولید و افزایش عرضه این محصولات مشاغلی مانند اتوسرویس ها، فروشگاه های لوازم یدکی و مکانیکی ها را تحت تاثیر قرار دهد. فعالیت شرکت ها یا اتوسرویس ها روی باتری که قطعه اصلی خودرو برقی است، به دلیل گارانتی این قطعه شدیدا محدود خواهد بود. البته افزایش تقاضا برای تخصص تعمیرات مرتبط با قطعات الکتریکی، کابل‌های ولتاژ بالا و خدمات مرتبط با باتری بیشتر می‌شود. این موضوع فرصت های جدید برای توسعه مهارت های مانند تشخیص، نگهداری، جایگزینی و بازیافت باتری ها ایجاد می کند. مراکز خدمات تخصصی خودروهای برقی توسط خود خودروسازان ایجاد خواهد شد، باتوجه به اینکه محصولات برقی نیاز به تخصص در قوای محرکه الکتریکی، عیب یابی باتری و اقدامات ایمنی ولتاژ بالا دارد، سهم خدمات تعمیرکاران مستقل کمتر شود. گارانتی در تعمیر و یا تعویض قطعات خودروهای تمام الکتریکی نقش بسزایی دارد.
* آیا خودروهای برقی نسبت به خودروهای مجهز به موتورهای درونسوز سیستم یکپارچه تری دارد؟ در خودروهای برقی تعمیر قطعات سیستم های انتقال قدرت امکان پذیر است؟
با توجه به مزایایی تجاری و فنی، فناوری های قوای محرکه روز به روز تخصصی تر و یکپارچه تر می شوند. به عنوان مثال در خودروهای برقی سامانه محرک ای-اکسل یا همان E-Axle وجود دارد که چندین بخش از فناوری محرک برقی مانند موتور الکتریکی، مجموعه دنده کاهش (گیربکس) و الکترونیک قدرت در یک بسته قرار دارد. این تکنولوژی همه کاره نیاز به فضای کمتری نسبت به مجموع قطعات خود دارد و به راحتی در طراحی خودروهای جدید تعبیه می شود. این نوع محور محرک علاوه بر نداشتن پیچیدگی و کاهش تعداد قطعات، ساخت آن مقرون به صرفه تر است. نکته مهم این است که E-Axle طوری طراحی شده است که تعمیر آن برای کشور مونتاژ کننده و مصرف کننده گران تمام خواهد شد. ممکن است تعویض به جای تعمیر قطعات در آینده در خودروهای برقی بیشتر مرسوم شود که درآمد قابل توجهی برای صاحبان تکنولوژی خواهد داشت.
* گفته می شود بدنه خودروهای برقی نسبت به سایر خودروها مقاوم تر است، به نظر شما شرایط نگهداری بدنه این محصولات در زمان بروز تصادف برای مصرف کننده چگونه خواهد بود؟
پیچیدگی نگهداری باتری خودروهای برقی ممکن است منجر به کاهش تعمیرات بدنه برای حوادث و تصادفات جزئی شود، زیرا مصرف کننده، تولید کننده و بیمه گذار ریسک احتمالی صدمه وارده به باتری را به خاطر آسیب بدنه را قبول نخواهند کرد.
* استگاه های شارژ خودروهای برقی در کشورهای مصرف کننده این محصولات، نیازمند ارتقا یا تعمیر هستند؟
فرصت‌های زیادی برای نصب، نگهداری و ارتقای ایستگاه‌های شارژ برای استفاده خصوصی و عمومی وجود دارد. آنچه در کشورهای پیشرو میبینیم افزایش تعمیرات تخصصی از سخت افزار تا نرم افزار و ارتباطات اینترنتی این شارژرها است.
* پیشتر در مصاحبه ای با شما به چالش به روز رسانی نرم افراز خودروهای الکتریکی اشاره کردید، در صورت واردات این محصولات به کشور، چه چالشی گیربان مصرف کنندگان را می گیرد؟
همانطور که پیشتر اشاره کردم که خودروهای برقی تعمیر و نگهداری مکانیکی ساده تری نسبت به سایر خودروها دارند، به روزرسانی های نرم‌افزار و ویژگی های اتصال به شبکه خودرو پیچیده تر می شود. از همین رو خودروهای الکتریکی وابستگی فراوانی به کشور مبدا تولید دارند. شاید در آینده که حجم واردات و عرضه خودروهای برقی بدون زیرساخت و برنامه ریزی افزایش یابد، امنیت ملی در به روز رسانی مرتب و ارسال داده ها با کشور سازنده این خودروها مطرح شود.
موسسه صنعت موتور از دولت بریتانیا خواسته است که ۱۵ میلیون پوند برای کمک به آموزش مالی ۷۵ هزار تکنسین جهت ارائه خدمات تعمیراتی روی خودروهای برقی، سرمایه گذاری کند
* باتوجه به اینکه خودروهای الکتریکی بزودی در بازار کشور بیشتر می شوند، در دنیا وضعیت تعمیرکاران مستقل از شبکه نمایندگی ها برای ارائه خدمات به این محصولات چگونه است؟
خدمات خودروهای برقی مستلزم مهارت، تجهیزات و سرمایه گذاری جدید در ابزارها، نکات ایمنی و آموزش برای تعمیرکاران مستقل است. کمبود تکنسین های واجد شرایط نیازمندی به استخدام و آموزش در سرویس های مرتبط را به موازات تعداد خودروهای برقی بیشتر نمایان می کند. استخدام و آموزش در تربیت تکنسین های مستقل مهم ترین فاکتور پویایی و حفظ بازار است. بر اساس آخرین آمار موسسه صنعت موتور تنها ۱۱ درصد از تکنسین ها در بریتانیا واجد شرایط فعالیت تعمیراتی ایمن روی خودروهای برقی هستند. موسسه صنعت موتور از دولت بریتانیا خواسته است که ۱۵ میلیون پوند برای کمک به آموزش مالی ۷۵ هزار تکنسین جهت ارائه خدمات تعمیراتی روی خودروهای برقی، سرمایه گذاری کند. بسیاری از کارگاه های مستقل تعمیرات خودرو در جهان ابزار لازم برای تعمیرات محصولات برقی را ندارند و نیازمند خرید ابزارهای جدید هستند. این موضوع به شبکه تعمیراتی مستقل هزینه سنگین وارد می کند.
* شرکت های نفتی و روانساز نسبت به افزایش تیراژ خودروهای برقی در دنیا نگرانی دارند، آیا برای این صنعتگران فرصت های مالی و نوآوری در بازار خودروهای الکتریکی وجود دارد؟
بله، خودروهای برقی هنوز به روغن های خاصی نیاز دارند که فرصت هایی را به توسعه و بازیافت این روانسازها را ارائه می دهد. علاوه بر این، ممکن است مدل های تجاری جدید برای قطعات مصرفی و غیر مصرفی جهت توسعه خودروهای برقی افزایش یابد. به طور مثال شرکت شل و دیگر شرکت های نفتی روی این نوآوری ها بسیار کار می کنند.
* چرا شبکه خدمات پس از فروش تسلا نسبت به سایر شرکت های خودروساز که محصولات الکتریکی عرضه می کنند، متفاوت است؟
شرکت فراست و سالیوان چهار عنصر کلیدی را معرفی کردند که استراتژی خدمات پس از فروش تسلا را نسبت به سایر خودروسازان متمایز کرده است. تسلا یک مدل تجاری (با تسلط به کلیه زنجیره تامین از معدن تا خدمات پس از فروش) را اتخاذ کرده که ارائه خدمات توسط تعمیرکاران مستقل را به حداقل رسانده است. در سطح جهانی، تسلا کارگاه های متعلق به خود را ایجاد کرده که مستقیماً با مشتریان در ارتباط است. برای افزایش رضایت مشتری، تسلا نیاز به گسترش خدمات تلفن همراه، تعمیرات بدنه داخلی و واحدهای انبارداری کارگاهی بیشتری دارد. تسلا از مجموعه وسیعی از داده های داخل خودرو را برای مدل های اقتصادی درآمدی جدید استفاده کرده است. این داده‌ها حلقه های بازخورد، تعمیر و نگهداری پیش بینی کننده، بیمه از راه دور، مسیریابی خودرو و به روزرسانی‌های پیشرفته را فعال می کند. تسلا آماده است تا از داده های خدمات با اعطای دسترسی به اطلاعات و آموزش تعمیرات فنی مستقل و ایجاد یک جریان درآمد اشتراک خدمات ثابت نیز کسب درآمد کند.
وسایل نقلیه تمام برقی نیازهای تعمیر و نگهداری کمتری دارند که منجر به کاهش ۵۵ درصدی درآمد پس از فروش فعلی خودروسازان جهانی تا سال ۲۰۳۵ می شود
* باتوجه به اینکه شما مدت ها در اروپا وضعیت تولید و عرضه خودروهای برقی را بررسی کردید، چه توصیه ای با راهبردهای کوتاه، میان و بلند مدت می توانید در این خصوص ارائه کنید؟
وسایل نقلیه تمام برقی نیازهای تعمیر و نگهداری کمتری دارند که منجر به کاهش ۵۵ درصدی درآمد پس از فروش فعلی خودروسازان جهانی تا سال ۲۰۳۵ می شود. قطعه سازان عضو خط تولید خودروسازان باید چابکی لازم را برای افزایش سهم خود از بازار خودروهای برقی را ایجاد کنند. زنجیره تامین خودروسازان باید به کاهش هزینه ها، بهینه سازی درآمد و افزایش فناوری های دیجیتال تاکید کنند تا مشتریان را در این چشم انداز همراه نگه دارند. سرعت آموزش و جذب تکنسین ها و آماده سازی کارگاه ها باید قدم به قدم صورت بگیرد. به بیانی بهتر وضعیت خدمات پس از فروش با عرضه و تقاضا باید سرعت یکسان داشته باشد. این موضوع بستگی به رصد درست بازار در گسترش حمل و نقل برقی و سیاست های کلان هر کشوری دارد.
از آنجایی که انتظار می رودتکنولوژی خودروهای متصل و خودران به خودروهای برقی نفوذ کند، انتظار می‌رود درآمد پس از فروش خودروهای برقی خودران بیشتر هم کاهش یابد. حفظ مشتری در خدمات پس از فروش خودروهای پیشرفته متصل و خودران سخت تر است. خودروسازان باید به فکر روش های جدیدی در افزایش سهم خود از بازار خدمات پس از فروش باشند. در برنامه های کوتاه مدت و دراز مدت عدم توجیه اقتصادی برای خودروساز معنای کند شدن رشد خودروهای برقی در بازار هدف را دارد. تعریف تعمیر و نگهداری در بازار رو به رشد حمل و نقل برقی در حال تغییر است. این تغییر به علت چهار تفاوت صنعتی مهم جهانی شامل؛ اتصال به شبکه، تکنولوژی خودران، اشتراک گذاری و برقی سازی حمل و نقل ایجاد شده است. این تغییرات خدمات پس از فروش نیازمند تبیین راهبرد کوتاه مدت و بلند مدت برای ذینفعان است. با وجود چالش‌های درآمدی برای برخی خدمات پس از فروش، بازار خودروهای برقی فرصت های جدیدی را ارائه می دهد. استارت آپ ها و شرکت های غیر سنتی می توانند از مدل های کسب و کار نو آورانه استقبال کنند.
* به عنوان پرسش پایانی، در کشور سیاستگزاران صنعتی باید چه برنامه ای جهت ارائه شبکه مناسب خدمات پس از فروش برای خودروسازان در نظر بگیرند؟
در حال حاضر تقربیا هیچ نهاد علمی و فنی در ایران نداریم که در راستای آموزش تکنسین ها و ارتقا کارگاه ها برای خدمات پس از فروش خودروهای برقی آمادگی ارائه خدمات داشته باشد. بخش خصوصی نیز هیچ برنامه محکمی برای سرمایه گذاری جدی در این زمینه ندارد که علت اصلی آن عدم قاطعیت در پیش بینی بازار خودروهای برقی ایران و عدم توجیه اقتصادی استفاده انبوه از این تکنولوژی در کشور است. متولیان برقی سازی در کشور هیچ پروتکل خاصی برای ارتقا نرم افزار خودروهای برقی وارداتی که دائما در حال جمع کردن داده های حمل و نقل در سطح ملی خواهند بود، تعیین نکرده است.
