به گزارش قطعات خودرو به نقل از اتاق ایران آنلاین، در انتخاب بازارهای صادراتی و افزایش سطح تجاری کشور در بخش قطعات خودرویی بایستی عواملی مانند روابط سیاسی، شبکه حمل‌ونقل، ثبات اقتصادی و سیاسی در بازار هدف و ارتباط این بازار با سایر کشورهای فعال در نظر گرفته شود. عراق، روسیه و چین به علت روابط تجاری تاریخی دیرینه با ایران و انتظارات قابل پیش‌بینی در مورد رشد آینده طرفین احتمالاً جزو بازارهای بسیار مهم صادراتی برای قطعات خودروی ایرانی خواهند بود. بااین‌حال، موفقیت در این بازارها مستلزم آن است که صادرکنندگان با الزامات و انتظارات این بازارها سازگار شوند. برای نفوذ در این بازارها به رویکردی تدریجی نیاز بوده و باید از کار با نمایندگی‌های صادراتی شروع کرد و به حضور خود شرکت‌ها در آن بازارها رسید.
عراق؛ یک شریک پایدار در تجارت قطعات خودرو
عراق، یک شریک تجاری نسبتاً پایدار برای ایران درزمینهٔ قطعات خودرو بوده و از سال ۲۰۱۱ بزرگ‌ترین بازار وارداتی برای ایران است. بازار عراق برای صادرات ایران خیلی مهم بوده به‌طوری‌که ۲۶,۳ میلیون دلار صادرات قطعات خودرو ایران به کشور عراق در سال ۲۰۱۸، یک‌سوم از کل صادرات قطعات خودرو ایران را تشکیل داده، اما این رقم تنها ۶.۱ درصد از کل واردات عراق درزمینهٔ قطعات خودرو بوده است. پس از امارات متحده عربی، چین، کره و ترکیه، ایران پنجمین منبع واردات عراق و از مهم‌ترین تأمین‌کنندگان منبع و لوله اگزوز و چرخ به ترتیب با ۹۳.۴ و ۸۷.۶ درصد از واردات عراق است.
در بخش خودرو نیز ایرانیان حضور فعالی در بازار عراق داشته‌اند؛ شرکت خودروسازی ایران‌خودرو در سال ۲۰۱۶ یک خط تولید در اسکندریه عراق ایجاد کرد که از قطعات نیمه منفصل وارداتی از ایران استفاده می‌کرد. ولی تجارت دوجانبه بر اثر اعمال مجدد تحریم‌ها آسیب‌دیده و صادرات وسایل نقلیه ایران کاهش‌یافته و خودروسازان عمده در عراق خواستار معافیت‌هایی برای قطعات خودرو موردنیاز برای مونتاژ شده‌اند. صادرات خودرو و قطعات به این کشور قبلاً مشمول معافیت گمرکی بود، اما این وضع اخیراً با اعمال تعرفه‌های ۱۵ درصد برای قطعات خودرو و ۸ الی ۱۰ درصد برای وسایل نقلیه موتوری تغییریافته است.
مصرف‌کنندگان عراقی ارزش زیادی برای کیفیت قائل می‌شوند؛ بازار خدمات پس از فروش در عراق به‌شدت با رقابت قطعات وارداتی ارزان دست‌دوم روبه‌رو است و مصرف‌کنندگان بر این باورند که این قطعات دست‌دوم وارداتی از کیفیت بالاتری نسبت به محصولات وارداتی از چین و سایر تولیدکنندگان ارزان‌قیمت برخوردار است. ارزش این بازار حداقل ۴ میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است.
بخش خودرو عراق ظرفیت رشد بالایی دارد؛ به طوری که در سال ۲۰۱۸ با فروش ۵۳ هزار و ۵۲۸ دستگاه خودرو در عراق، این کشور به شصت و سومین بازار بزرگ جهانی تبدیل شده است؛ اگرچه این میزان در مقایسه با فروش ۲۴ هزار و ۸۰۰ دستگاه وسایل نقلیه در سال ۲۰۱۶ رشد داشته، اما در مقایسه با ۱۶۵ هزار دستگاه خودرو فروخته‌شده در عراق در سال ۲۰۱۰ افت محسوسی یافته است. البته تحقق این ظرفیت اضافی به زمان نیاز دارد.
تولید ناخالص داخلی عراق احتمالاً در کوتاه‌مدت رشد محسوسی خواهد داشت، ولی در میان‌مدت تعدیل خواهد شد. اولویت‌های بهبود چشم‌انداز صادرات قطعات خودرو ایران به عراق نیازمند عواملی چون حفظ دسترسی به این بازار در شرایط تحریم به‌ویژه تأمین قطعات موردنیاز این کشور بستگی دارد. صادرکنندگان قطعات خودرو همچنین برای افزایش سهم خود از بازار خدمات پس از فروش باید از نظر قیمت و کیفیت به رقابت با محصولات وارداتی دیگر بپردازند. ممکن است صادرکنندگان فرصت‌هایی برای صادرات طیف وسیع‌تری از قطعات خودرو داشته باشند. برای بهره‌برداری از این بخش از بازار، بهبود کیفیت، گواهینامه‌ها و برندسازی هم علاوه بر حفظ رقابت‌پذیری قیمتی حائز اهمیت خواهد بود.
روسیه؛ بازاری با ظرفیت، برای رشد صادرات قطعات خودرو
روسیه یک بازار خودرو بزرگ دارد و سطح بالای مالکیت خودرو باعث افزایش تقاضا برای قطعات یدکی و خدمات تعمیراتی می‌شود. حجم بازار قطعات یدکی روسیه ۲۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ تخمین زده شده است که عمدتاً شامل لاستیک، قطعات سیستم تعلیق، روغن و سیالات بوده است. با کاهش رشد تولید ناخالص داخلی روسیه، تقاضا برای وسایل نقلیه هم کاهش‌یافته است. فروش ۱,۸ میلیون دستگاه خودرو در روسیه در سال ۲۰۱۸ در مقایسه با سال‌های قبل از آن رشد مختصری داشته، اما همچنان کمتر از میزان فروش سال ۲۰۱۲ با حجمی معادل ۳.۱ میلیون دستگاه بوده است. در میان‌مدت انتظار می‌رود که این بخش رشد کند ولی مستمری داشته باشد.
صادرات قطعات خودرو ایران به روسیه نسبتاً محدود بوده و از کل ۲۸۰,۵ میلیون دلار صادرات محصولات ایرانی به روسیه در سال ۲۰۱۸، تنها ۲.۵ میلیون دلار به قطعات خودرو اختصاص داشته که سهم بسیار اندکی از کل ۹ میلیارد دلار واردات قطعات خودرو در کشور روسیه بوده است. صادرکنندگان عمده قطعات خودرو به روسیه، کشورهای ژاپن با ۱.۳ میلیارد دلار، آلمان با ۱.۳ میلیارد دلار و کره جنوبی با ۱.۲ میلیارد دلار بوده‌اند و در میان قطعات خودرو صادرشده از ایران به روسیه، بیشترین سهم مربوط به رادیاتور و سیستم‌های تعلیق می‌باشد.
واردات قطعات خودرو از ایران برای روسیه در حال حاضر با ۵ درصد تعرفه کامله‌الوداد و الزامات متعددی ازجمله برچسب‌زنی، کیفیت و ایمنی، آزمون‌ها و گواهینامه‌ها مواجه است. قطعات خودرو وارداتی به روسیه در بخش خودروسازی بزرگ این کشور و بازار خدمات پس از فروش آن استفاده می‌شود که در صورت رفع موانع تجاری و تسهیلات لازم، این کشور تبدیل به بازاری بسیار جذاب برای ایران خواهد شد و می‌توان صادرات قطعات خودرویی برای ایران را حداقل تا ۵ میلیون دلار افزایش داد.
توسعه صادرات قطعات خودرو به روسیه مستلزم آن است که شرکت‌ها از فرصت‌های موجود برای افزایش سهم بازار خود و از افزایش تقاضا به‌طورکلی بهره‌برداری کنند. مذاکراتی برای تولید مشترک وسایل نقلیه در ایران، ترکیه و روسیه با طراحی و استفاده از یک پلتفرم مشترک برای چند خودرو متفاوت انجام‌گرفته است که البته هنوز در مورد امکان‌پذیری و فرصت‌های ناشی از آن برای تأمین‌کنندگان ایرانی قطعات خودرو ابهاماتی وجود دارد. بااین‌حال، صادرکنندگان باید برای نوسانات تقاضای قطعات خودرو آمادگی داشته باشند، چرا که آینده بازار روسیه به‌شدت به عوامل خارجی وابسته است.
چین؛ ظرفیت بکر در یک بازار روبه‌رشد
چین علاوه بر اینکه یکی از صادرکنندگان عمده در جهان بوده، ۲۹,۳ میلیارد دلار قطعات خودرو در سال ۲۰۱۸ وارد کرده است. بیشترین سهم از ارزش واردات قطعات خودرو طبقه‌بندی‌شده چین به جعبه‌دنده، فرمان و سیستم ترمز اختصاص تعلق داشته و کشورهای آلمان، ژاپن و کره بزرگ‌ترین صادرکنندگان قطعات خودرو به چین بوده و ایران سهم بسیار کمی از صادرات قطعات خودرو به چین را در اختیار دارد. واردات چین از ایران مشمول تعرفه کامله‌الوداد ۶ درصد و الزامات وارداتی عام و خاص متعددی ازجمله بازرسی و گواهینامه‌ها، مراحل فرآوری و توزیع مواجه است. بخش خدمات پس از فروش در چین جذابیت فزاینده‌ای برای تأمین‌کنندگان قطعات خودرو دارد که در صورت رفع موانع تجاری، این کشور ظرفیت بکری به میزان حدود ۸ میلیون دلار برای صادرات قطعات خودرو ایران به چین فراهم می‌آورد که از این مقدار، ۴.۹ میلیون دلار با حذف محدودیت‌های تجاری و ۳.۲ میلیون دلار باقیمانده در صورت رشد بازار چین تحقق خواهد یافت.
تحقق فرصت‌های موجود در بازار چین برای شرکت‌های ایرانی باتجربه و آگاهی اندک در این کشور یک چالش محسوب می‌شود؛ همچنین ایجاد روابط جدید با تولیدکنندگان تجهیزات اصلی و عمده‌فروشان برای موفقیت در تأمین نیازهای خودروسازان و همچنین بخش روبه‌رشد خدمات پس از فروش اهمیت اساسی دارد؛ بنابراین می‌توان با تلاش‌های جمعی برای جذب سرمایه‌گذاری از شرکت‌های چینی در قالب سرمایه‌گذاری‌های مشترک و پیگیری فرایند پیوستن این شرکت‌ها به زنجیره‌های تأمین و اخذ طرح‌ها، استانداردها و فناوری‌های مورد انتظار و همچنین با ایجاد کنسرسیوم‌ها کمک کرد تا تولیدکنندگان هزینه‌های و… خود را مدیریت نمایند.
در اقتصادی که به‌سرعت در حال دیجیتالی شدن است، تجارت الکترونیکی دائماً نقش مهم‌تری در توزیع در بازار چین ایفا می‌کند و بر زنجیره تأمین سنتی قطعات خودرو تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین، لازم است تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان، محصولات و روش‌های کسب‌وکار خود (در مورد تبلیغات، پشتیبانی، ضمانت‌نامه، شرایط اعتبارات و…) را با این تحولات منطبق سازند و از هر دو نوع شیوه کسب‌وکار B to B و C B to بیشتر بهره ببرند.
برای دستیابی به چشم‌انداز و اهداف راهبردی موردبحث، یک برنامه هدفمند قوی، عملی و واقع‌بینانه لازم بوده و اجرای موفقیت‌آمیز این فعالیت‌ها به توانایی ذی‌نفعان در برنامه‌ریزی و هماهنگی اقدامات به‌گونه‌ای ماهرانه بستگی خواهد داشت. برای دست‌یافتن به نتایج پایدار، فعالیت‌های گوناگون نهادهای دولتی و خصوصی باید هماهنگ و درنتیجه یک محیط و چارچوب مناسب برای اجرای موفقیت‌آمیز راهبردی ایجاد نمایند.
