ثبت خانه‌ها در سامانه املاک و اسکان از ۲ ماه قبل شروع شد و طبق اطلاعیه وزارت راه و شهرسازی، اگر فردی خانه خالی داشته باشد، مشمول مالیات بر خانه خالی می‌شود و اگر آن را بفروشد مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شود؛ دو مالیات سنگین برای مالکان. برای طرح مالیات بر خانه‌های خالی سامانه‌ای به‌نام «سامانه املاک و اسکان» راه‌اندازی شده تا مردم اطلاعات املاک خود را در این سامانه ثبت کنند.
این سامانه کار خود را از ۱۹ فروردین آغاز کرد و قرار بود تا روز ۱۹ خرداد فرآیند ثبت املاک ادامه داشته باشد.
ایرادهای فنی یک سامانه
سامانه املاک و اسکان با ایراداتی همراه است، به‌طور مثال بیشترین تعداد خانه‌های خالی در اختیار حقوقی‌هاست (از جمله بانک‌ها) اما هیچ الزام یا سازکاری تعیین نشده که این املاک هم ثبت شوند.
با این تفاسیر و باتوجه به اینکه بخش زیادی از خانه‌های خالی احتمالا مشمول مالیات بر خانه‌های خالی نمی‌شوند، به‌نظر می‌رسد این طرح به هدف خود نرسد. براساس طرح اولیه مالیات بر خانه‌های خالی، هر واحد مسکونی واقع در کلیه شهرهای بالای صد هزار نفر جمعیت که در هر سال مالیاتی در مجموع بیش از ۱۲۰ روز ساکن یا کاربر نداشته باشد، به‌عنوان خانه خالی شناسایی شده و به ازای هر ماه بیشتر مشمول مالیات بر خانه خالی می‌شود.
مالیات ۴۰ درصدی فروش خانه
اما دارندگان چند خانه تنها قرار نیست مالیات بر خانه خالی بپردازند. اگر آنها بخواهند خانه دوم خود را بفروشند باید رقمی از سود حاصل از فروش آن را به‌عنوان مالیات بر عایدی سرمایه به دولت بدهند. این همان طرح مالیات بر عایدی سرمایه است که قرار است به‌زودی جزئیات آن در مجلس تصویب شود. براساس این طرح، اگر فردی خانه دوم بخرد و آن را ظرف کمتر از یک سال بفروشد باید ۴۰ درصد سود حاصل از فروش این خانه را به‌عنوان مالیات بر عایدی سرمایه به دولت بدهد. این قانون برای خودرو، طلا و دلار در سال اول ۳۰ درصد از سود است و در سال‌های بعد به‌مراتب کمتر می‌شود.
وقتی سامانه املاک و اسکان به دستگاه‌های ارائه‌دهنده اطلاعات وصل نیست!
مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگوی اینستاگرامی با تجارت‌نیوز گفت: قرار است اطلاعات خرید و فروش خانه‌های مردم از سامانه املاک و اسکان گرفته شود، این در حالی است که به‌گفته کارشناسان این سامانه به سازمان‌های ارائه‌دهنده اطلاعات از جمله ثبت‌احوال وصل نیست؛ بنابراین دو ابهام وجود دارد؛ اول اینکه وقتی سامانه املاک و اسکان به دستگاه‌های ارائه‌دهنده اطلاعات وصل نیست چگونه می‌تواند برای گرفتن مالیات بر عایدی سرمایه به دولت کمک کند؟
آیا قرار است از مردم دو نوع مالیات بر خانه بگیرند؟
ابهام دیگر نیز این است که آیا قرار است از مردم دو نوع مالیات بر خانه بگیرند؟ یکی مالیات بر عایدی سرمایه و دیگری مالیات بر خانه‌های خالی؟ با این تفاسیر اگر فردی خانه‌ای داشته باشد، اگر آن را بفروشد مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شود و اگر آن را نفروشد و خالی نگه دارد، مشمول مالیات بر خانه خالی خواهد شد.
جزئیات گرفتن مالیات از خانه‌های خالی
از ۱۹ فروردین مالکان خانه اطلاعات مربوط به املاک خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت می‌کنند تا وضعیت سکونت آنها از نظر خالی یا دارای سکنه بودن برای اعمال مالیات مشخص شود. در این زمینه صاحبخانه‌ها باید با شرایط، شمولیت، معافیت و چگونگی محاسبه مالیات بر خانه‌های خالی آشنا شوند.
طبق ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم واحدهای مسکونی واقع در شهرهای با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان به‌عنوان «واحد خالی» شناسایی شوند، از سال دوم به بعد مشمول مالیات معادل مالیات بر اجاره به شرح زیر خواهند شد:
سال دوم- معادل یک دوم مالیات متعلقه
سال سوم- معادل مالیات متعلقه
سال چهارم و به بعد- معادل یک و نیم (۱.۵) برابر مالیات متعلقه
وزارت راه و شهرسازی برای شناسایی واحدهای خالی سامانه املاک و اسکان که اطلاعات واحدهای مسکونی کشور در آن درج می‌شود را از بهمن ۱۳۹۸ رونمایی و مرداد ۱۳۹۹ اجرایی کرد. به این سامانه وظیفه دیگری هم علاوه بر شناسایی خانه‌های خالی محول شد که شناسایی محل سکونت خانوار است. طبق قانون هر خانواری می‌تواند یک اقامتگاه دائمی در شهر محل سکونت و یک اقامتگاه فرعی در شهری غیر از محل سکونت داشته باشد که این موارد مشمول مالیات نمی‌شوند اما مازاد بر آن اگر هر واحدی داشته باشد مشمول مالیات می‌شود. همچنین اگر این افراد واحدهای بیشتری داشته باشند اما خالی نباشند مشمول مالیات نخواهد شد.
از آنجا که در سال گذشته سامانه‌های مرتبط برای اخذ مالیات از خانه‌های خالی آماده شد، طبق اعلام رئیس کل سازمان امور مالیاتی نخستین مالیات از خانه‌های خالی در مرداد امسال و به اندازه نصف ارزش اجاره ماهانه آن دریافت خواهد شد.
تاکنون ۳۰۰ هزار واحد مسکونی برای اخذ مالیات خانه‌های خالی معرفی شده
طبق آخرین آمار تاکنون ۳۰۰ هزار واحد مسکونی برای اخذ مالیات خانه‌های خالی به سازمان امور مالیاتی معرفی شد. براساس قانون ۵۴ مکرر که بخشی از قانون مالیات‌های مستقیم است، همه خانوارها اعم از شهری، روستایی، مالک و مستاجر، مکلفند ظرف ۲ ماه اطلاعات سکونتی خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت کنند.
خانه‌های خالی شهرهای کوچک و روستاها معاف هستند
همچنین، مالک ۲ واحد مسکونی در شهر محل سکونت خود، مالک بیش از ۲ واحد مسکونی و اگر یک یا چند واحد بیش از ۱۲۰ روز خالی باشد، جزو مشمولان این نوع مالیات هستند اما مالک ۲ واحد مسکونی؛ یکی در شهر محل سکونت و یکی در شهر یا روستایی دیگر از این مالیات معاف هستند. علاوه بر این، خانه‌های واقع در شهرهای کمتر از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت و روستاها مشمول مالیات نخواهند شد اما باید در سامانه ثبت شوند. از سوی دیگر، میزان مالیات برای خانه‌های خالی اشخاص حقیقی در سال‌های اول، دوم و سوم به ترتیب ۶، ۱۲ و ۱۸ برابر است و جرائم مالیاتی برای خانه‌های خالی اشخاص حقوقی و دستگاه‌های دولتی ۲ برابر مالیات اشخاص حقیقی است؛ به‌گونه‌ای که مالیات این دسته در سال‌های اول، دوم و سوم به تربیت معادل ۱۲، ۲۴ و ۳۶ برابر ارزش اجاره واحد محاسبه می‌شود. برای روشن شدن چگونگی محاسبه مالیات خانه‌های خالی یک مثال می‌زنیم؛ به این صورت که اگر یک واحد مسکونی با ودیعه ۵۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۲ میلیون تومان بیش از ۴ ماه خالی بماند در سال اول مشمول ۳۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان جریمه می‌شود.
حرف آخر…
تمامی مالکان باید اطلاعات مربوط به املاک خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت کنند که وضعیت سکونت آنها از نظر خالی یا دارای سکنه بودن برای اعمال مالیات مشخص شود. براساس قانون مالیات‌های مستقیم، هر واحد مسکونی در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور، در هر سال مالیاتی در مجموع بیش از ۱۲۰ روز ساکن یا کاربر نداشته باشد، به‌عنوان خانه خالی شناسایی و مشمول مالیات می‌شود. براساس اصلاحیه ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۵ آذر ۱۳۹۹ مجلس، مبنای دریافت خدمات دولتی از قبیل یارانه، افتتاح حساب بانکی، پلاک خودرو، انشعابات خانگی، گذرنامه و بسیاری دیگر از خدمات، ثبت اطلاعات ملکی در سامانه املاک و اسکان و دریافت کد یکتا خواهد بود که ثبت‌نام نشدن به‌معنای قطع این خدمات است.
منبع: روزنامه صمت
