مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در رویکردی تازه، انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران در دستور کار قرار داده است. در این قالب رویدادهای کلیدی از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران موردبحث و بررسی قرار می‌گیرند.
در ششمین گزارش از این سلسله گزارش‌ها، مجموعه‌ای از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران موردبحث و بررسی قرار گرفته‌اند. پرداختن به جنگ اقتصادی آمریکا و چین و توافقات متزلزل این دو بخش اول این گزارش را تشکیل می‌دهد و در بخش دوم نیز به موضوع طالبان و همچنین تبدیل شدن چین به شریک اول تجاری کشورهای منطقه و سایر تحولات جهان عرب بررسی شده است.
در بخش اول این گزارش و در ذیل عنوان پایش تحولات در لایه جهانی، جنگ قدرت و رقابت بین دو ابرقدرت اقتصادی، چین و آمریکا، به‌عنوان یکی از گسترده‌ترین و طولانی‌ترین رقابت‌های سیستمی در جهان مورد توجه قرار گرفته است. تلاش آمریکا در حمایت از برخی صنایع در قالب تشکیل سازمان تأمین مالی صنعتی و منفک نمودن زنجیره عرضه صنایع مذکور از چین، بدون شک آتش این رقابت را تندتر خواهد کرد. اگرچه برخی کارشناسان معتقد هستند که این قواعد سخت‌گیرانه و تحریم‌های اعمال شده علیه چین درنهایت به ضرر بازار آمریکا خواهد بود. درنهایت علی‌رغم شکل‌گیری توافقات اندکی میان دو کشور در زمینه صادرات ریزتراشه‌ها، روابط این دو همچنان متزلزل و آبستن جنگ‌های تجاری گسترده است.
در بخش دوم گزارش و در ذیل عنوان پایش تحولات در لایه منطقه‌ای، افغانستان همچون چند هفته اخیر، در صدر اخبار تحولات منطقه‌ای بوده و فروپاشی اقتصادی قریب‌الوقوع این کشور درنتیجه سقوط باورنکردنی دولت و به قدرت رسیدن طالبان، در مرکز توجه قرار گرفته است. آشفتگی سیستم بانکی، خشک‌سالی 70 ساله، بلوکه شدن ذخایر ارزی و متوقف شدن کمک‌های بین‌المللی، احتمال فروپاشی سیستم اقتصادی این کشور را به‌شدت افزایش داده است.
مسئله قابل‌توجه دیگر، سرمایه‌گذاری 24 میلیارد دلاری شرکت‌های چینی در جهان عرب و تبدیل شدن این کشور به شریک اول تجاری کشورهای منطقه است. به‌طورکلی چین در سال‌های اخیر تلاش مضاعفی برای گسترش حوزه نفوذ در میان کشورهای عربی داشته است. کوشش برای سیطره بر اقتصاد سیاسی و صنعت نفت در عراق بعد از خروج آمریکا نیز ازجمله همین موارد است که می‌تواند تلنگری برای سایر شرکای تجاری عراق باشد.
در مصر نیز، چشم‌انداز مثبت رونق گردشگری از مسیر روسیه، پس از 6 سال تحریم این صنعت از سوی روسیه به دلیل سقوط عمدی هواپیمای مسافربری این کشور بر فراز صحرای سینا، امیدهای تازه‌ای را برای اقتصاد این کشور به ارمغان آورده است. درنهایت، پس از انتشار خبر کمک‌های نفتی ایران به لبنان که به تلاش برای افزایش نفوذ در لبنان تفسیر شد، آمریکا درصدد احیای خط لوله عرب برآمده که از مصر به اردن، سوریه و لبنان و به طول 1200 کیلومتر کشیده شده است. ازآنجاکه جایگاه سوریه در این میان بسیار کلیدی است، ایالات‌متحده تصمیم به لغو تحریم‌های اعمال شده علیه این کشور گرفته تا بتواند مانع نفوذ ایران در این کشور شود.
متن ششمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا مشاهده کنید.
