صمت – نگاه‌های مثبت به روند مذاکرات باعث ریزش نرخ در بازارها از جمله بازار ارز شد. از سوی دیگر در آخرین روزهای هفته گذشته بالاخره طرح واردات خودرو نظر موافق مجلسی‌ها را کسب کرد و این پرونده برای اعلام نظر نهایی به شورای نگهبان رفت. پس از گذشت ۳ سال از ممنوعیت واردات خودرو به نظر می‌رسد در آینده‌ای نه‌چندان دور، واردات خودرو برای تنظیم بازار انجام شود.
در ادامه باید دید این اصلاحیه به تأیید شورای نگهبان می‌رسد یا خیر؟ البته این موضوع در کنار روند مثبت مذاکرات سیاسی و احیای برجام می‌تواند تأثیر مثبتی در بازار خودرو داشته باشد. کارشناسان معتقدند موضوع برجام و کاهش نرخ ارز بر محصولات داخلی مؤثر بوده و موافقت مجلس با واردات خودرو بر محصولات خارجی تأثیر خواهدداشت.
ریزش قیمت‌ها
فریدون عطارد از فعالان بازار خودرو درباره تأثیر واردات خودرو بر بازار با اشاره به شکسته شدن قیمت‌ها به صمت گفت: اگر آزادسازی واردات خودرو عملیاتی شود و در ادامه روند انجام واردات مانع‌تراشی نشود، به‌طورقطع حتی با وجود افزایش نرخ ارز، نرخ خودروهای خارجی بیش از ۳۰ درصد کاهش پیدا خواهد کرد.
وی افزود: اگر روند مثبت مذاکرات سیاسی ادامه پیدا کند و نرخ ارز نیز تحت‌تاثیر آن کاهش یابد، شاهد ریزش نرخ خودروهای وارداتی در بازار خواهیم بود.
آمار واردات و تنظیم بازار
این فعال بازار خودرو ادامه داد ریزش نرخ بستگی زیادی به آمار واردات دارد. اگر واردات با توجه به بازار تقاضا باشد و در واقع عرضه و تقاضا بالانس شود، اتفاق‌های خوبی در حوزه نرخ در بازار خودرو شاهد خواهیم بود.
او آشفتگی بازار خودرو را ناشی از عرضه قطره‌چکانی خودرو در بازار دانست و گفت: قیمت‌ها در بازار وارداتی‌ها درحال‌حاضر کاهش بالایی نداشته و فقط بازار راکد است. با اجرایی شدن طرح کم‌کم شاهد کاهش قیمت‌ها خواهیم بود.این فعال بازار یادآور شد: رکود فعلی بازار خودرو تنها مربوط به موضوع واردات خودرو نیست، زیرا روند بازار این‌گونه است که پس از پایان تعطیلات تابستانی دچار رکود می‌شود. به‌عنوان مثال، نرخ محصولات داخلی بین ۵ تا ۱۵ میلیون تومان کاهش پیدا کردند، چون فصل سفر به‌پایان رسیده است.
عطارد در ادامه سخنان خود به موارد حاشیه‌ای مؤثر بر نرخ تمام‌شده خودرو وارداتی گفت: تعرفه و عوارض واردات، هزینه شماره‌گذاری و مالیات خودروهای بالای یک میلیارد تومان بر تعیین نرخ نهایی خودرو موثرخواهد بود.
قیمت محصولات داخلی تحت‌تاثیر ریزش نرخ ارز
این نمایشگاه‌دار خودرو در پاسخ به این پرسش که واردات خودروهای خارجی چقدر در نرخ محصولات داخلی تأثیر خواهد داشت، گفت: بازار خودروهای داخلی بیشتر بستگی به عرضه محصولات از سوی شرکت‌های خودروساز دارد. البته اشباع بودن بازار خودرو خارجی بی‌تأثیر در نرخ محصولات داخلی نیست اما اثرگذاری واردات بیشتر در بخش خودروهای خارجی است.
وی گفت: کاهش نرخ در بازار داخلی‌ها بیشتر با احیای برجام و کاهش نرخ ارز رخ می‌دهد، زیرا با این دو مؤلفه نرخ تمام‌شده خودروسازان کاهش می‌یابد.
قیمت وارداتی‌های جدید
عطارد با بیان اینکه با توجه به نرخ فعلی ارز و تعرفه واردات، حداقل نرخ خودروهای وارداتی یک میلیارد تومان خواهد بود، عنوان کرد: با توجه به این موضوع هر بخش بازار مشتریان خاص خود را دارد و این‌گونه نیست که واردات مدل‌های خارجی تنشی در بازار داخلی‌ها به‌وجود آورد. به علاوه اینکه با توجه به ممنوعیت ۳ ساله واردات با تقاضا انباشته مواجه هستیم و به‌طورقطع این نوع خودروها هم متقاضی خود را دارد.
ضرورت نظارت بر واردات
این نمایشگاه‌دار خودرو با اشاره به احتمال بروز سوداگری در آینده بازار خودرو تصریح کرد: برای جلوگیری از دلالی در بازار خودروهای خارجی پس از آزادسازی واردات باید نظارت دقیق وجود داشته باشد و قیمت‌ها از سوی نهادهای مرتبط مدیریت و کنترل شود.
عطارد گفت: رئیس‌جمهوری با شعار مبارزه با فساد آمده و به‌طورقطع در این باره با حساسیت بیشتر بازارها کنترل خواهند شد. وی ادامه داد: باید دید چه کسانی امتیاز واردات خواهند داشت و چگونه محصولات به بازار عرضه خواهند شد. صرف اینکه واردات خودرو آزاد شد نمی‌توان انتظار ساماندهی بازار را داشت.
اهمیت تعادل عرضه و تقاضا
عطارد درباره آنالیز قیمت‌ها در بازار خودرو به چند نمونه اشاره کرد و گفت: درحال‌حاضر سانتافه ۲۰۱۶ با ۵۰ هزار کیلومتر کار کرده حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است. صفر همین خودرو اما مدل ۲۰۱۷ اگر موجود باشد ۲ میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان معامله می‌شود. در چنین شرایطی که واردات انجام شود و سانتافه مدل ۲۰۲۱ وارد شود نرخ یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان با توجه به نرخ فعلی دلار مربوط به این مدل خواهد بود. کمبود بازار سبب شده مدل کارکرده ۲۰۱۶ با این نرخ بالا خریدوفروش شود. در حال‌حاضر، لندکروز ۲۰۱۳ اگر صفر آن موجود باشد حدود ۶ میلیارد تومان معامله خواهد شد. در حالی که در سال ۱۳۹۲ این خودرو ۲۸۵ میلیون تومان بود.
این فعال بازار خودرو در پایان تاکید کرد: تعادل در عرضه و تقاضا و موجود بودن خودرو با توجه به سلیقه مشتریان منجر به واقعی شدن نرخ خودروها در بازار خواهد شد.
ریزش ۵۰ درصدی نرخ هیبریدی‌ها
علی خسروانی از دیگر فعالان بازار خودرو درباره تأثیر آزادسازی واردات خودرو و نرخ محصولات به صمت گفت: با توجه به اینکه واردات خودرو دست دوم آزاد نشده اگر این بخش هم در روند فعلی بررسی طرح آزادسازی خودرو رأی می‌آورد، شاهد تحولات زیادی در بازار خودرو می‌بودیم.
وی افزود: در حال‌حاضر براساس بند ۴ طرح ساماندهی صنعت و بازار خودرو واردات خودروهای برقی، هیبریدی و بنزینی نو اجازه واردات دارند. البته در همین طرح مصوب شده تعرفه می‌تواند حداکثر ۲۵ درصد باشد. با توجه به تعرفه ۵ درصدی برای هیبریدی و برقی بیشتر مدل‌هایی که پیش‌تر وارد کشور می‌شدند و این نوع خودروها (هیبرید و برقی) را هم در سبد محصولاتشان دارند، کاهش نرخ در بازار خودرو بیش از ۵۰ درصد خواهد بود.
نکات مهم طرح واردات خودرو
این کارشناس حوزه بازار خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا ریزش ۵۰ درصدی قیمت، مشکلی برای بازار خودرو به‌وجود نخواهد آورد، گفت: یکی از مزیت‌های طرح این بود که هیچ محدودیتی برای واردات در نظر گرفته نشده و واردات با شرایطی که تعیین‌شده برای عموم مردم آزاد است. همچنین مهم‌ترین نکته‌ای که در طرح آمده این است که نیاز به نمایندگی از شرکت مادر ندارد یعنی گری‌مارکت هم می‌تواند واردات خودرو داشته باشد.
به‌این‌ترتیب اگر نرخ خودرویی ۱۰۰۰ دلار باشد با هر قیمتی که ارز داشته باشد از ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان با تعرفه مشخص، دیگر در بازار نرخ خودرو نجومی تعیین نخواهد شد. در عمل دلالی برچیده می‌شود، زیرا زمانی بازار سوداگری داغ می‌شود که سود نامتعارف وجود داشته باشد. هنگامی‌که حاشیه سود کاهش پیدا کند، افراد رغبتی برای خرید نخواهند داشت.
خسروانی ادامه داد: در محصولات داخلی هم‌زمانی که فاصله نرخ کارخانه با بازار زیاد باشد و خودرویی ۱۴۰ میلیون تومانی در بازار ۲۵۰ میلیون تومان معامله شود، منجر به آشفتگی بازار می‌شود.
تاثیری بر نرخ خودروهای داخلی ندارد
خسروانی با بیان اینکه واردات خودرو تأثیر زیادی در نرخ خودروهای داخلی ندارد، گفت: درحال‌حاضر یک خودرو مناسب برای واردات بین ۱۳ تا ۱۵ هزار دلار است که با نرخ دلار فعلی و هزینه‌های تعرفه و… حدود ۵۰۰ میلیون تومان خواهد بود. او ادامه داد: رفع ممنوعیت واردات خودرو بیشتر به نفع طبقه متوسط جامعه شد که با توجه به قدرت خریدی که دارند می‌توانند محصولات به‌روزتر و باکیفیت‌تر خریداری کنند.
این فعال بازار خودرو با بیان اینکه افزایش عرضه خودرو و کاهش قیمت، سطح خرید افراد را افزایش می‌دهد، افزود: اگر نرخ لکسوس ۳ میلیارد تومانی به ۱.۵ میلیارد تومان برسد فردی که النترا را ۱.۴ میلیارد تومان می‌خرید دیگر حاضر به خرید این مدل نخواهد بود و با تفاوت ۱۰۰ میلیون تومانی سعی می‌کند مدل بالاتر و لکسوس را خریداری کند.
تأثیر قیمت‌ها از نرخ ارز
خسروانی درباره احیای برجام و تأثیر بر بازار خودرو هم اظهار کرد: تأثیر نرخ ارز در بخش خودروهای وارداتی فقط حدود ۱۰ درصد است؛ بنابراین در حوزه خودروهای خارجی، آزادسازی واردات بیشتر تأثیر دارد تا کاهش نرخ دلار. در حقیقت کاهش نرخ ارز شاید بیشتر در بازار محصولات داخلی تأثیر بگذارد.
پیش‌بینی سازکار واردات مشروط خودرو
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت: مصوبه مجلس درباره واردات خودرو با هدف تنظیم‌گری اثر روانی بسیاری بر قیمت‌ها داشته و موجب کاهش بهای خودرو در بازار می‌شود.
روح‌اله ایزدخواه در گفت‌وگو با خانه ملت درباره تصویب طرح ساماندهی صنعت خودرو در صحن مجلس، گفت: این طرح آزادسازی واردات خودرو نبوده و طرح تنظیم واردات است. در واقع از آنجا که درحال‌حاضر واردات خودرو وضعیت مبهم و سردرگمی دارد، بازار داخل به‌شدت ملتهب شده است. در شرایط کنونی خودروهای خارجی در داخل کشور تا چند برابر نرخ جهانی معامله می‌شود و این موضوع بر بهای خودروهای داخلی نیز اثرگذار بوده و موجب افزایش قیمت‌ها شده است.
وی اضافه کرد: براساس اطلاعات مرکز آمار ایران در ۱۵ سال گذشته، کل واردات خودرو کمتر از ۵ درصد تقاضای بازار را پوشش داده و فقط ۳ درصد واردات کشور مربوط به خودرو بوده است. در واقع هرچند از نظر اقتصادی سهم خودروهای وارداتی در بازار ایران بسیار کم است اما واردات خودرو با هدف تنظیم‌گری اثر روانی زیادی بر قیمت‌ها داشته و موجب کاهش بهای خودرو و واقعی شدن آنها می‌شود.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم با بیان اینکه متعادل شدن نرخ خودروهای خارجی، بر بهای خودروهای داخلی نیز اثرگذار است، تصریح کرد: کمیسیون صنایع و معادن مجلس یازدهم ایرادات شورای نگهبان به مصوبه مجلس دهم درباره صنعت خودرو را اصلاح کرد؛ در واقع برای جلوگیری از صدمه به تولید داخلی خودرو در اثر واردات مقرر شده، واردات متناسب با تولید داخل باشد و شورای رقابت هر ۶ ماه یک‌بار براساس کمبود عرضه نسبت به تقاضای مؤثر (تقاضای واقعی) سقف واردات را تعیین کند.
ایزدخواه با بیان اینکه شاخص‌های کیفی نیز برای خودروهای وارداتی تعیین‌شده، افزود: در واقع خودروهای وارداتی باید بر چسب انرژی ب (b) یا بالاتر داشته و از نظر شاخص ایمنی سه ستاره یا بالاتر باشند در واقع با این تاکید از ورود خودروهای بی‌کیفیت جلوگیری خواهد شد. وی افزود: در مصوبه مجلس تصریح شده واردات خودرو نمی‌تواند تعهد جدیدی به منابع ارزی کشور اضافه کند.
به این معنا که از محل ارز صادراتی (صادرات خودرو و قطعات خودرو و نیرومحرکه) منابع مالی واردات خودرو تأمین می‌شود تا فشاری به منابع ارزی کشور وارد نشود. در مصوبه یادشده داشتن نمایندگی یا ارائه خدمات پس از فروش، فقط از خودروسازان خارجی ممنوع شده زیرا در سال‌های گذشته با این قید در واردات انحصار ایجاد می‌شد و افراد محدودی می‌توانستند از برندهای خارجی، نمایندگی دریافت کنند.وی با تصریح بر اینکه با این مصوبه آسیبی به تولیدکننده داخلی وارد نمی‌شود، افزود: با این مصوبه التهاب قیمتی کاذب موجود در بازار مدیریت می‌شود و از سوی دیگر، مشوقی برای رشد تولیدات داخلی ایجاد خواهد شد، زیرا خودروسازان انگیزه پیدا می‌کنند تا با خودروهای وارداتی رقابت کند؛ بنابراین تولید خودرو افزایش می‌یابد
.به‌گفته عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در مصوبه مجلس دهم واردات خودروهای هیبریدی و برقی معاف از تعرفه واردات بود درحالی‌که کمیسیون صنایع و معادن مجلس به موضوع تعرفه واردات وارد نشده و تعرفه‌ها مانند قوانین قبلی است.
وی از صحبت‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر اینکه این وزارتخانه برنامه‌ای برای واردات خودرو ندارد، دفاع کرد و ادامه داد: وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارتخانه تولید است و باید تمام مکانیسم‌ها را برای تولید به‌کار گیرد اما آنچه اهمیت دارد استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در این مصوبه مجلس درباره واردات خودرو است.
سخن پایانی
بازار خودرو آبستن اتفاق‌های زیادی است؛ اگر واردات خودرو آزاد شود و طرح به تصویب رسیده مجلس شورای اسلامی به تأیید شورای نگهبان برسد، نرخ خودروهای خارجی ریزش زیادی خواهد داشت. کارشناسان و فعالان بازار خودرو این رقم را بین ۳۰ تا بیش از ۵۰ درصد عنوان می‌کنند. البته کاهش قیمت‌ها بیشتر در بازار خودروهای وارداتی رخ خواهد داد. البته بازار محصولات داخلی هم بی‌تأثیر نخواهند ماند.
از سوی دیگر، اگر مذاکرات سیاستمداران کشور با طرف‌های خارجی به نتیجه برسد و برجام احیا شود با کاهش نرخ ارز شاهد افت بیشتر قیمت‌ها در بین محصولات خودرویی خواهیم بود. البته در این بخش این خودروهای داخلی هستند که بیشتر تحت‌الشعاع فضای به‌وجود آمد قرار خواهند گرفت و تأثیر آن در بازار محصولات خارجی ۱۰ درصد خواهد بود.
به نظر می‌رسد با احیای برجام و افزایش ارزش پول ملی که به‌دنبال آن نرخ دلار کاهش خواهد داشت نرخ تمام‌شده محصولات در کارخانه‌ها کاهش‌یافته و به همان نسبت نرخ خودروهای تولیدی در بازار هم دچار ریزش خواهند شد. بنابراین باید منتظر بود و دید در چند هفته آینده طرح واردات خودرو هیبریدی، برقی و بنزینی به تأیید شورای نگهبان می‌رسد و همچنین آیا برجام احیا خواهد شد؟ با به‌سرانجام رسیدن مثبت هر دو موضوع احتمال آرامش بازار خودرو پس از سال‌های متمادی محتمل است.
