نقدینگی در اقتصاد ایران ترمز بریده

اتاق تهران – تورم و نقدینگی در حال تبدیل شدن به یک بحران جدی در اقتصاد ایران است و پیش‌بینی می‌ شود درصورتی که دولت جلوی رشد ۴۰ درصدی نقدینگی را نگیرد و نتواند آن را به محدوده ۲۷درصد میانگین چندسال اخیر، کاهش دهد، حجم نقدینگی در پایان مرداد سال آینده به ۵۵۰۰میلیارد تومان برسد و میزان تورم به اعداد عجیبی برسد. البته سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور در هفته های گذشته بارها از تیم اقتصادی دولت خواسته تا جلوی پیشروی پایه پولی را بگیرند و تورم را کنترل کنند اما به اعتقاد کارشناسان و اقتصاددانان این مهم پیچیدگی های بسیاری دارد و به سادگی و سریع ممکن نیست اما هم وزیر اقتصاد و هم رئیس‌کل جدید بانک مرکزی، قول داده ‌اند که تورم را مهار کنند. اما کسری شدید بودجه دولت و ناترازی بانک‌ها از یک سو و افت درآمدهای نفتی ایران این فرضیه را تقویت می‌کند که احتمالا در ماه‌های آینده فرصت اصلاح شرایط وجود ندارد.
بانک مرکزی با انتشار جدیدترین گزیده‌ آمارهای اقتصادی اعلام کرد؛ حجم نقدینگی در پایان مرداد۱۴۰۰ به رقم ۳۹۲۱هزار میلیارد تومان رسید که نشان می‌دهد تنها در مردادماه ۱۰۱هزار و ۴۵۰میلیارد تومان بر حجم نقدینگی اضافه شده است، به بیان روشن‌ تر ثانیه‌ای ۳۸میلیون تومان؛ دقیقه‌ای ۲میلیارد و ۲۷۲میلیون تومان ، هر ساعت ۱۳۶میلیارد تومان و در یک روز ۳هزار و ۲۷۳میلیارد تومان.
براساس برآورد بانک مرکزی، رشد نقدینگی در پایان مرداد امسال نسبت به مرداد پارسال ۳۹.۱درصد ، نسبت به پایان سال گذشته ۱۲.۸درصد و نسبت به تیرماه امسال ۲.۷درصد بود، پیش‌بینی می‌شد با این روند فزاینده، حجم نقدینگی در پایان تابستان امسال از مرز ۴۰۰۰هزار میلیارد تومان عبور کند. داده‌های جدید می‌گوید؛ پایه پولی در مردادماه امسال ۵۱۵هزار و ۹۴۰میلیارد تومان بوده که با ضریب فزاینده ۷.۶برابری باعث رسیدن حجم نقدینگی به ۳۹۲۱هزار میلیارد تومان شده است. رشد پایه پولی به‌گفته بانک مرکزی در پایان مرداد امسال نسبت به مرداد سال گذشته ۴۲.۱درصد و نسبت به اسفند پارسال ۱۲.۴درصد بوده که نشان می‌دهد رشد پایه پولی در نتیجه استقراض دولت در ماه‌های خرداد تا مرداد امسال براساس قانون مصوب مجلس از رشد نقدینگی سبقت گرفته است. آمارها نشان می‌دهد خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در مرداد امسال نسبت به‌مدت مشابه پارسال ۲۹.۳درصد، خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی ۲۰۷درصد و مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها ۶.۸درصد رشد کرده است. از کل حجم نقدینگی بی‌سابقه ایران در پایان مرداد امسال ۱۹.۹درصد آن پول و ۸۰.۱درصد شبه‌پول بوده و سهم سپرده‌های کوتاه‌مدت بانکی از کل شبه پول ۲۸.۸درصد، سپرده‌های یکساله ۲۶.۶درصد و سپرده‌های دوساله هم ۱۶.۵درصد برآورد شده و فقط ۶درصد از کل شبه پول به سپرده‌های قرض‌الحسنه اختصاص یافته  است.
نشانه‌هایی از استقراض دولت از بانک مرکزی هم در گزیده‌های جدید آماری دیده می‌شود تا جایی که بدهی دولت به بانک مرکزی از ۸۴هزار میلیارد تومان در مرداد ۹۸به ۹۹هزار میلیارد تومان در پایان مرداد سال ۹۹و در آخر مرداد امسال به رقم ۱۶۵.۵میلیارد تومان رسیده که رشد بدهی دولت به بانک مرکزی در پایان مرداد امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته ۶۷.۴درصد و نسبت به اسفند پارسال هم ۴۴درصد برآورد شده است.
این گزارش حاکی است: در گزیده آمارهای اقتصادی بانک مرکزی، تازه‌های دخل و خرج بودجه عمومی دولت شامل درآمدهای مالیاتی، میزان درآمد ارزی کشور از محل فروش نفت و فرآورده‌های نفتی و همچنین کسری تراز عملیاتی بودجه دولت از بهمن سال ۹۷به بعد منعکس نشده است. برخی برآوردها نشان می‌دهد که بودجه امسال دولت با کسری دست‌کم ۴۰۰هزار میلیارد تومانی مواجه خواهد شد.

رئیس اتاق تهران مسعود خوانساری هم در جلسه آخر هیات نمایندگان اتاق با هشدا نسبت به رشد پایه پولی و نقدینگی گفت:« کماکان آمار رشد نقدینگی رو به صعود است و در مرداد ماه به ۳ هزارو۹۲۱هزار میلیارد تومان رسید که رقم بسیار بالایی بوده و رشد سریع داشته و علت اصلی آن هم کسری بودجه است. طبق آخرین گزارش ها درآمدها و هزینه های کشور به هیچ وجهه با هم همخوانی ندارند و شاید کمتر از ۵۰ درصد درآمدهای کشور در۵ ماه گذشته حاصل شده و دولت مجبور شده عمدتا از تنخواه گردان بانک مکزی استفاده کند و همین موضوع باعث افزایش پایه پولی و دامن زدن به تورم شده است. مهم ترین بحثی که مسئولان دولت باید به آن توجه کنند همین بحث کنترل و جلوگیری از رشد تورم است که اگر در ماه های آینده به همین روال ادامه پیدا کند وضعیت بسیار بدی وجود خواهد داشت و نگرانی این است که در همه قیمت ها شاهد افزایش باشیم.»