به گزارش قطعات خودرو به نقل از تجارت‌نیوز، گیربکس یک مجموعه در خودروست که وظیفه انتقال قدرت پیشرانه به محورها را برعهده دارد. به جهت رانندگی در انواع سرعت‌ها، ضریب دنده‌ای روی گیربکس قرار می‌گیرد تا راننده بتواند برحسب میزان سرعتی که نیاز دارد، دنده خود را انتخاب کند.
تعویض اتوماتیک دنده‌ها بدون نیاز به کلاچ‌گیری و انجام حرکت اضافی توسط راننده، یکی از عمده‌ترین دلایلی محسوب می‌شود که مصرف کنندگان را به سمت خرید خودروهایی با گیربکس اتوماتیک می‌کشاند. این احساس نیاز خصوصا در ترافیک کلان شهرها بیش‌تر احساس می‌شود.
اما از سوی دیگر گیربکس‌های اتوماتیک معایبی نیز نسبت به مدل‌های دستی دارند. در این گزارش تصمیم داریم به معرفی هر دو نوع گیربکس‌ها بپردازیم و مزایا و معایب هرکدام را بررسی کنیم.
گیربکس‌های اتوماتیک
این نوع گیربکس‌ها نیز کلاچ مختص به خودشان را دارند. اما تفاوتشان با گیربکس دستی، عدم نیاز آن‌ها به دخالت راننده برای تعویض دنده‌ها است. به‌نوعی گیربکس اتوماتیک به صورت هوشمند تصمیم به افزایش و یا کاهش دنده‌ها می‌گیرد.
درنتیجه نیازی به تعبیه پدال اضافی در این خودروها نیست. البته تعویض دنده اتوماتیک به این معنی نیست که راننده به هیچ وجه نتواند ضریب دنده مورد نیاز خود را انتخاب کند. برخی از گیربکس‌های اتوماتیک این قابلیت را دارند تا در صورت نیاز، راننده اقدام به تعویض دستی دنده‌ها کند که به آن تیپ‌ترونیک گفته می‌شود.
انواع گیربکس‌های اتوماتیک
همان‌طور که اشاره شد، گیربکس‌های اتوماتیک انواع مختلفی دارند. گیربکس AMT، اتوماتیک CVT، دوکلاچه DCT و اتوماتیک AT از جمله گیربکس‌های اتوماتیکی است که روی خودروهای امروزی استفاده می‌شود.
گیربکس AMT
این نوع گیربکس‌ها شباهت بسیاری به مدل‌های دنده دستی دارند. در حقیقت تنها سیستم کلاچ‌گیری و تعویض دنده به صورت اتوماتیک است و در مابقی بخش‌ها تفاوت زیادی با گیربکس دستی ندارند.
گیربکس CVT
این نوع از گیربکس‌های اتوماتیک از دو قرقره مخروطی شکل و یک تسمه تشکیل شده است. با جلو و عقب شدن یکی از قرقره‌ها، تسمه بالا و پایین می‌شود و ضریب انتقال قدرت را تغییر می‌دهد. بنابراین در گیربکس‌های CVT تغییر دنده‌ای به صورت مکانیکی انجام نمی‌گیرد.
گیربکس CVT تعویض دنده بسیار نرمی انجام می‌دهد اما استهلاک نسبتا بالایی دارد و کندی خودروهای گیربکس CVT نسبت به دیگر گیربکس‌های اتوماتیک، بسیار مشهود است.
گیربکس دوکلاچه DCT
در گیربکس‌های دوکلاچه، یکی از کلاچ‌ها وظیفه تعویض دنده‌های فرد و دنده عقب را برعهده دارد و کلاچ دیگر وظیفه تعویض دنده‌های زوج. سیستم خنک کاری این نوع گیربکس‌ها به دو نوع تر و خشک تقسیم می‌شود.
گیربکس‌های دوکلاچه خشک از طریق گردش هوا خنک می‌شوند که معمولا در اثر استفاده زیاد، داغ می‌کنند. اما نوع تر به کمک روغن خنک می‌شود و درنتیجه استهلاک پایین‌تری دارند. البته به دلیل گردش روغن برای خنک کاری، اتلاف نیروی بیش‌تری نسبت به نمونه خشک دارند.
گیربکس اتوماتیک AT
گیربکس‌های AT نسبت به سایر گیربکس‌های اتوماتیک قدمت زیادی دارند اما به‌دلیل عملکرد عالی، محبوب‌ترین گیربکس در میان مصرف کنندگان محسوب می‌شود.
این گیربکس تاخیر کم‌تر و هزینه تعمیر کم‌تری نسبت به سایر گیربکس‌های اتوماتیک دارد و جزو نقاط قوت این خودرو محسوب می‌شود.
اما هزینه ساخت بالا و بیش‌ترین اتلاف انرژی در بین گیربکس‌های اتوماتیک، از بزرگ‌ترین نقاط ضعف گیربکس اتوماتیک AT است.
مقایسه گیربکس دنده‌ای و اتوماتیک
با وجود اینکه به سهولت استفاده از گیربکس‌های اتوماتیک در ابتدای گزارش اشاره کردیم، اما معایبی نسبت به گیربکس‌های دستی دارد که عدم توجه به این معایب تقریبا غیرممکن است.
یکی از ایراداتی که به گیربکس اتوماتیک می‌توان گرفت، مصرف بالای آن‌ها به‌دلیل پیچیدگی‌شان نسبت به گیربکس‌های دستی است. از دیگر ایرادات آن، تاخیر در تعویض دنده‌هاست و اگر بخواهیم شتاب صفر تا صد دو خودرو مانند هم، با دنده‌ای و اتوماتیک را مقایسه کنیم، گیربکس دنده‌ای شتاب بالاتری خواهد داشت.
گیربکس‌های دستی
این نوع از گیربکس‌ها دارای کلاچ‌گیری غیراتوماتیک هستند و برای انتقال قدرت پیشرانه به محورها، باید واسطه‌ای دخالت کند و مواقعی که نیاز باشد، انتقال قدرت را قطع و وصل کند. گیربکس‌های دستی در اغلب خودروهای ایرانی به چشم می‌خورد.
در این نوع جعبه دنده‌ها، علاوه‌بر پدال گاز و ترمز، پدال دیگری به نام کلاچ زیر پا قرار دارد و راننده خودرو، ضریب دنده‌ای که برای رانندگی نیاز دارد را به‌صورت دستی انتخاب می‌کند.
