به گزارش قطعات خودرو به نقل از بازار امروزه بازار خودروهای برقی به سرعت در حال تحول است، شنیدن دیدگاه های مختلف فراتر از داستان های موفقیت جذاب تسلا، بی وای دی و CATL برای تثبیت موفقیت در بازار اهمیت فراوانی دارد. اقتصاد خودروهای برقی زوایایی مختلف و پیچیده دارد؛ بررسی نگرانی های خودروسازان بزرگ توام با دیدگاه سرمایه‌گذاران مشهور شاید بتواند به شکل گیری متعادل گفتمان چشم انداز ملی در حمل و نقل پایدار کشور کمک کند. بازار خودروهای برقی علاوه بر پیچیدگی و پویایی مملو از عدم قطعیت ها، فرصت ها و دیدگاه های متفاوت است. این موضوع در بازار هر کشور و منطقه با دیگر کشورها تفاوت دارد. برای بررسی این موضوعات با علی میرزایی کارشناس صنعت خودروهای برقی به گفت و گو پرداختیم:
* باتوجه به کاهش قدرت خرید مشتریان در بازارهای جهانی، نگرانی خودروسازان بزرگ دنیا از تولید خودرو برقی چیست؟
خودروسازان بزرگ دنیا مانند جنرال موتورز و فورد، به دلیل عدم قطعیت اقتصادی و ترس از کاهش تقاضای پیش رو، رویکرد محتاطانه ای برای توسعه تولید خودروهای برقی خود در پیش گرفتند. به تازگی شرکت خودروسازی فورد اعلام کرده است که اهداف تولید خودروهای برقی خود را کمی به تاخیر خواهد انداخت، دلیل این موضوع را نیز آماده نبودن مشتریان و بازار بسیار کندتر از حد انتظار آمریکا عنوان کرده است. مدیران شرکت خودروسازی فورد می‌گویند: «گزار به خودروهای برقی در حال انجام است، فقط ممکن است کمی بیشتر طول بکشد.» این شرکت برنامه تولید ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو برقی برای سال میلادی آینده را دنبال می کند.
حتی اخیرا مدیر عامل تسلا، ایلان ماسک نسبت به افزایش هزینه های بهره وام (در غرب) که به‌طور بالقوه باعث می شود خودروهای برقی با وجود کاهش نسبی قابل توجه قیمت ها، برای مصرف کننده جذاب نباشد، ابراز نگرانی کرده است. این نگرانی در کل صنعت انعکاس پیدا کرده و منجر به تأثیر قابل توجهی در برخی از سهام تولیدکنندگان خودروهای برقی در جهان شده است.
* تغییرات در بازار خودروهای برقی باتوجه به رقابت تولیدکنندگان در سال میلادی آینده چه مسیری را دنبال خواهد کرد؟
وارن بافت، سرمایه‌گذار مشهور آمریکایی و چارلی مانگر، نایب رئیس برکشایر هاتاوی بر غیرقابل پیش بینی بودن تغییرات بازار خودرو برقی و ریسک های سرمایه گذاری بالای آن تاکید کردند. وارن بافت، پنجمین ثروتمند جهان که یکی از سرمایه گذاران اولیه BYD بوده، اکنون می گوید: «فکر می کنم می دانم شرکت اپل در پنج یا ۱۰ سال آینده به کجا خواهد رسید، ولی نمی دانم شرکت های خودروسازی در مدت زمان مذکور چه وضعیتی خواهند داشت.» اخیرا چارلی مانگر نیز گفته است: «خودروهای برقی به سرعت در حال گسترش هستند و این یک پیشرفت بسیار جذاب است. ولی در حال حاضر خودروهای برقی مستلزم سرمایه گذاری هنگفت و دارای ریسک های بزرگ هستند، بنابراین من علاقه ای به سرمایه گذاری در فعالیت ها پر ریسک ندارم.»
به هر حال با اینکه وارن بافت تجربه بسیار پر سودی از شرکت BYD داشته از سخت تر شدن پیش بینی گسترش بازار خودروهای برقی در مقایسه با بقیه فن آوری ها می گوید. از سوی دیگر، آکیو تویودا، مدیر عامل قبلی گروه خودروسازی تویوتا همچنان در مورد وسایل نقلیه برقی تردید داشت و مسیرهای دیگری برای کربن زدایی را کم هزینه تر می دانست. آکیو تویودا اخیرا بر نظر خود پا فشاری کرده و گفته است: «مردم در حال روبرو شدن با واقعیت (پر هزینه بودن) خودروهای برقی هستند و گسترش انبوه خودروهای برقی یک نبرد دشوار خواهد بود.»
هوندا و جنرال موتورز برنامه توسعه خودروهای برقی مقرون به صرفه را علیرغم سرمایه گذاری ۵ میلیارد دلاری متوقف کردند
* باتوجه به مواردی که مطرح کردید، به تازگی کدام خودروسازان برنامه توسعه محصولات برقی را متوقف کردند؟
هوندا و جنرال موتورز برنامه توسعه خودروهای برقی مقرون به صرفه را علیرغم سرمایه گذاری ۵ میلیارد دلاری متوقف کردند. انتظار می رفت این طرح ۵ میلیارد دلاری، میلیون ها خودروی برقی با قیمت کمتر از ۳۰۰۰۰ دلار را در سال ۲۰۲۷ به بازار خودروی آمریکای شمالی معرفی کند و منجربه کاهش سهم بازار تسلا شود. با این حال، پس از یک سال تجزیه و تحلیل، این شرکت ها اعلام کردند که برنامه های خود را برای توسعه خودروهای برقی مقرون به صرفه کنار می گذارند. در اطلاعیه لغو این سرمایه گذاری گفته شده است: «با بررسی در خصوص همکاری یکساله ما به این نتیجه رسیدیم که توسعه یک خودروی برقی مقرون به صرفه به عنوان یک تجارت کار بسیار دشواری است.»
شرکت های خودروسازی غربی با شک و تردید سرمایه گذاران و سهام داران خود در بازار خودروهای برقی مواجه شده اند
* تغییر نگرش بازار و صنایع خودروسازی دنیا نسبت به ساخت خودروهای برقی مقرون به صرفه برای سرمایه گذاران و سهام داران نگرانی ایجاد نکرده است؟
شرکت های خودروسازی غربی با شک و تردید سرمایه گذاران و سهام داران خود در بازار خودروهای برقی مواجه شده اند. در اقتصاد غرب، شرکت های خودروسازی برای حفظ اعتماد سرمایه‌گذاران تحت فشار فزاینده ای قرار دارند. گزارش اخیر مالی تسلا همراه با اظهارات نه چندان مطمئن جنرال موتورز، مرسدس بنز، هوندا و غیره خوش بینی اولیه برای بازگشت سریع سرمایه گذاری در خودروهای برقی را در غرب تا حدی متزلزل کرده است. به تازگی سوال هایی در مورد اینکه آیا سهام اولیه این شرکت ها بیش از حد ارزش گذاری شده و یا انتظارات سرمایه گذاران (برای بازگشت سریع سرمایه هایشان) غیر واقعی هست، مطرح شده است. تحلیل گران این چالش ها بازار جهانی را به عوامل مختلفی از جمله نرخ بهره بالا و کاهش تقاضای خودروهای برقی توام با نواسانات زنجیره تامین نسبت می دهند.
حتی مرسدس بنز به عنوان غول خودروسازی آلمان جنگ قیمتی در بازار خودروهای برقی را «بی رحمانه» و ناپایدار توصیف کرده است. هارالد ویلهلم، مدیر مالی مرسدس بنز رقابت شدید در بازار خودروهای برقی را تأیید و اذعان می کند که خودروسازان اروپایی تحت فشار مدل های ارزان قیمت از چین هستند. شرکت بین المللی هرتز به دلیل پیش بینی هزینه های بالای تعمیر خودروهای برقی، سرعت خرید این خودروها را در ناوگان خود به تاخیر می اندازد. شرکت دیتا ترک (Datatrek) هشدار داده که کسب و کار فروش خودروهای برقی در غرب بسیار سخت تر خواهد شد. اگر نرخ فروش این خودروها کم شود یعنی سود تولید کنندگان خودرو به چالش کشیده خواهد شد و نهایتا صبر سرمایه گذاران برای بازگشت سرمایه شان کمتر می شود.
* آیا قیمت خودروهای برقی با توجه به تغییر رفتار مشتریان روند تثبیت را دنبال خواهد کرد یا تغییر رفتار بورس در آن دخیل خواهد بود؟
تاثیر چالش بازار خودروهای برقی در بورس های بین المللی به وضوح مشهود است. شرکت‌های مانند تسلا، ریویان، اتوموتیو و لوسید گروه شاهد کاهش بیش از ۱۰ درصدی قیمت سهام خود بوده‌اند، با این وجود تسلا به عنوان یکی از گران ترین سهام ها در S&P ۵۰۰ هنوز برندی متمایز است؛ چون سهام دارانش هنوز اعتقاد دارند که تسلا نوآوری های بسیاری در محصولات آینده خود خواهد داشت. اما میدان برای تولیدکنندگان کوچکتر غربی تنگ تر می شود، آن ها برای بقا یا باید بر مثبت شدن جریان درامدشان تمرکز کنند و یا از رقابت جهانی کنار روند. چون عدم سود دهی محصول یک خودروساز به مدت طولانی توجیه وجودیش را در بازار جهانی زیر سوال می برد. البته همه شرکت های خودروسازی با چالش مالی مواجه نیستند و بسیاری از تحلیل گران این تغییرات قیمت را سیر طبیعی کالیبره و تثبیت قیمت های یک محصول جدید در بازار جهانی می دانند. در همین زمینه کریگ ایروین، تحلیلگر از Roth Capital Partners، معتقد است: «مردم همیشه نسبت به خرید اولیه خودروهای برقی شوق بیش از حد نشان دادند و چیزی که اکنون مواجه هستیم یک تعدیل طبیعی و کالیبراسیون در تثبیت واقعیت های بازار است.»
باید توجه داشت که چالش های خودروسازان غربی ارجحیت خاصی برای خودروسازان داخلی کشورمان بوجود نخواهد آورد، ولی درک چالش آن ها می تواند درس های راهبردی مفیدی را به نمایش بگذارد. هر معضلی در این خصوص برای صنعت خودرو کشور بسیار گسترده تر و متفاوت تر از غربی ها است. علیرغم ترجیح جهانی برای گسترش خودروهای برقی، توان خرید مصرف کنندگان همچنان عامل مهمی است که بر بازار هدف حکم می کند.
چین نه تنها وسایل نقلیه تمام برقی را تبلیغ می کند، بلکه از توسعه خودروهای سلول سوختی هیدروژنی در کنار خودروهای تمام برقی نیز حمایت می کند
* باتوجه به اینکه خودروسازان چینی بزرگترین تولیدکنندگان محصولات برقی هستند، چه سیاستی را جهت افزایش تولید خودروهای برقی را دنبال می کنند؟
در میان کشورهای دارای صنعت خودرو چین برتری بسیاری از سایر خودروسازان غربی در تولید محصولات برقی دارد، اخیرا خودروسازان چینی در خصوص همکاری جهانی برای تولید خودروهای برقی تاکید کردند. چینی ها معتقدند که برای شکوفایی این صنعت در بستر جهانی نیاز به همکاری بین المللی در زمینه فناوری های پیشرفته مانند: باتری های کارآمد و سیستم های رانندگی هوشمند از اهمیت بالایی برخوردار است. وزیر علوم و فناوری چین، وان گانگ که پدر خودروهای برقی چین نیز لقب دارد، با مدیران شرکت های خودروساز بی وای، نیو و غول باتری سازی CATL همه بر سیاست همکاری جهانی در صنعت خودروسازی برقی هم عقیده هستند.
از آن طرف چین نه تنها وسایل نقلیه تمام برقی را تبلیغ می کند، بلکه از توسعه خودروهای سلول سوختی هیدروژنی در کنار خودروهای تمام برقی نیز حمایت می کند، این سیاست نیز توسط مدیرعامل ب ام و تکرار شده است. اخیرا مدیرعامل ب ام و در نمایشگاه خودرو مونیخ گفته است: «این فرض که موتورهای احتراقی همیشه سودآورتر از خودروهای برقی هستند، کاملاً اشتباه است. اگرچه تولید خودروهای برقی فعلا گران تر است، اما هزینه های بالای تولید با قیمت های بالاتر محصول جبران می شود. ما امروز با هر خودروی برقی پول در می آوریم و سودمان در نسل بعدی خودروهای برقی بیشتر خواهد شد.» نکته قابل توجه اینجاست که گروه خودروسازی ب ام و تولیدکننده خودروهای لوکس است، مدیرعامل این خودروساز آلمانی نگران از تولید خودروهای برقی ارزان قیمت توسط چینی ها برای بازار جهانی است.
* چندی پیش اتحادیه اروپا صنعت خودرو چین را تحریم کرد، آیا این سیاست تغییر کرده است؟
خبر مشارکت استراتژیک کروه خودروسازی استلانتیس و لیپ موتور چین نشان داد که خودروسازان قدیمی با این نوع شراکت ها روند رشد محصولات برقی را دنبال می کنند. استلانتیس قرار است ۲۱ درصد از سهام شرکت چینی لیپ موتور را در قراردادی ۱.۶ میلیارد دلاری به دست آورد. این حرکت استراتژیک، استلانتیس را با حضور قوی‌تری در چین و فرصت ورود لیپ موتور به بازار اروپا آماده می‌کند. این مشارکت نشان دهنده تغییر نگرش جهانی بعضی از تولیدکنندگان غربی است که جایگاه چین در خودروهای برقی را درک کردند و در تلاش برای جبران عقب افتادگی خود هستند. استلانتیس قصد دارد روی فناوری پیشرفته لیپ موتور سرمایه گذاری کند، در عین حال حقوق انحصاری صادرات، فروش و تولید محصولات لیپ موتور در خارج از چین را برای خود حفظ کند. هنگامی که یک خودروساز با چینی ها مشارکت می کند، باید بداند که زنجیره تامین وابسته چین برگ برنده است. بیل راسوو محقق بازار چین نسبت به این مشارکت هشدار می‌دهد؛ مشارکت های موفقیت آمیز صنعت خودروسازی در جهان بسیار نادر است و اغلب مشارکت ها با تغییر زمانی علایق به سرانجام نمی کشد.
متاسفانه در کشور هنوز هیچ گفتمان جدی در مورد جنبه های اقتصادی و اجتماعی درگسترش خودروهای برقی صورت نگرفته است
* با در نظر داشتن نگرانی ها در خصوص مشارکت و سرمایه گذاری برای رشد خودروهای برقی در دنیا، خودروسازان داخلی باید چه سیاستی را دنبال کنند؟
صرفنظر از جغرافیا، مصرف کنندگان ترجیح شان گزار به حمل و نقل پاک است. خودروهای برقی یکی از راه حل های جدی و جذاب برای رسیدن به حمل و نقل پاک مشروط به درک دقیق از پیچیدگی این گزار در بازار هدف است. بازار جهانی خودروهای برقی یک بازار بسیار پیچیده پویا و در حال تحول بوده که چالش ها و فرصت های بسیار متفاوتی در مقایسه با گزار فن آوری های دیگر تا به امروز داشته است.
در هیاهوی جذاب دستیابی به تکنولوژی های برقی دو عامل بی ثبات کننده رشد بازار این فن آوری تلقی می شود که عبارت است از عدم قطیت اقتصادی و ریسک بالای سرمایه گذاری، از همین رو است که خودروسازان غربی برای کاهش ریسک اقدام به همکاری تجاری با تولیدکنندگان چینی می کنند.
متاسفانه در کشور هنوز هیچ گفتمان جدی در مورد جنبه های اقتصادی و اجتماعی درگسترش خودروهای‌برقی صورت نگرفته است. به نظر می آید در کشور گروهی مجذوب تکنولوژی برقی شده اند و بدون ارائه مستندات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خواهان گسترش خودروهای‌برقی به هر قیمتی هستند. البته گروهی نیز مخالف این تغییر اساسی در حمل و نقل با هدف گسترش خودروهای برقی به هر قیمتی هستند.
