آغاز عرضه در بورس کالا
روز یکشنبه، سازمان بورس از پذیرش پنج مدل خودروی وارداتی برای عرضه در بورس کالا خبر داد؛ تنها چند روز پس از شروع نخستین عرضه خودروهای خارجی در سال ۱۴۰۴.
۲۵ تیرماه نیز وزارت صمت اعلام کرد که ۱۰ هزار دستگاه از ۳۵ مدل مختلف وارداتی را با قیمتگذاری علیالحساب سازمان حمایت عرضه خواهد کرد.
پرسش اصلی: دوگانگی در قیمتگذاری
اکنون این سؤال پیش روی بازار و خریداران قرار دارد:
چطور ممکن است بخشی از خودروهای وارداتی در بورس کالا و خارج از نرخگذاری سازمان حمایت عرضه شوند، اما بخش دیگری همچنان مشمول قیمتگذاری دستوری بمانند؟
یک منبع آگاه در شورای رقابت تأکید کرده که خودروهای وارداتی بر اساس مصوبه ۵۴۳ از انحصار خارج شده و مشمول قیمتگذاری وزارت صمت نیستند. این در حالی است که اطلاعیه سامانه یکپارچه همچنان بر قیمتگذاری توسط سازمان حمایت صحه میگذارد.
اختلاف نظر نهادهای تصمیمگیر
ابهام زمانی بیشتر میشود که مشخص نیست ارزیابی انحصار و تعیین قیمت را کدام نهاد انجام میدهد: شورای رقابت یا سازمان حمایت؟
برخی واردکنندگان از سال گذشته خواستار حذف نرخگذاری دستوری و واگذاری تعیین قیمت به شرکتها شدهاند، بهویژه در مواردی که چندین شرکت یک مدل مشابه را عرضه میکنند.
بورس کالا؛ شفاف یا پرریسک؟
مدافعان بورس کالا میگویند این روش شفافتر از قیمتگذاری دستوری است، زیرا قیمت نهایی را عرضه و تقاضا تعیین میکند.
در مقابل، سازمان حمایت و وزارت صمت نگران جهش قیمتها و ایجاد بازارهای موازی برای مدلهای پرفروش و کمعرضه هستند.
سابقه ابهامات در سیاستگذاری
تجربه سالهای گذشته نشان داده که ناهماهنگی بین نهادها بارها باعث سردرگمی بازار شده است.
نمونه اخیر، تعلیق موقت آییننامه تعرفهای دولت توسط دیوان عدالت اداری بود که بازار را به حالت نیمهتعلیق درآورد. اکنون هم اختلاف نظر بین شورای رقابت، سازمان حمایت و وزارت صمت آینده قیمتگذاری را نامشخص کرده است.
انحصار در بازار وارداتیها
قبل از توقف واردات در دهه ۹۰، بازار خودروهای خارجی در اختیار تعداد محدودی شرکت بود و رقابت چندانی وجود نداشت. اما از سال گذشته با افزایش شرکتهای مجاز به واردات و ورود برندهای متنوعتر، بازار به سمت رقابتیتر شدن حرکت کرده است.
شورای رقابت نیز در اسفند ۱۴۰۳ اعلام کرد که از این پس در قیمتگذاری خودروهای وارداتی دخالت نخواهد داشت.
پاسخ به ابهامات عرضه
یک مقام شورای رقابت توضیح داده که با خروج خودروهای وارداتی از شمول مصوبه ۵۴۳، محدودیتهای قبلی برداشته شده و خرید و فروش آنها خارج از وظایف شورا است.
از سوی دیگر، یک مقام بورس کالا گفته است که عرضه خودرو در بورس با گواهی سپرده کالایی انجام میشود و قیمت پایه همان قیمت مصوب کارخانه است. سپس مکانیسم بورس بر اساس عرضه و تقاضا قیمت را نهایی میکند، مشروط بر تأیید وزارت صمت بهعنوان ناظر.
