تقلیل دادن انتخابات سالم به شمارش دقیق آرا، تعریفی ساده‌انگارانه است. اگرچه سلامت مجریان و ناظران بر انتخابات و در نتیجه به حداقل رساندن امکان تقلب در شمارش آرا، امری است شایان توجه، اما به تنهایی ضامن سلامت انتخابات نخواهد بود و لازم است تمامی فرآیند انتخابات که مدتها پیش از برگزاری، آغاز خواهد شد از فیلتر صداقت و سلامت، عبور داده شود. برای شفاف شدن این موضوع، به مهندسی انتخابات اشاره خواهیم کرد اما پیش از آن، اضافه می‌کنیم که هدف از این جستار، پاسخ به سوالاتی است که با برگزاری هر انتخاباتی، بارها پرسیده می‌شوند:
- چرا باید رای بدهم؟
- چه کسی اصلح است؟
- چه ضمانتی برای برگزیده شدن افراد شایسته وجود دارد؟
مهندسی انتخابات سدی بر سر راه تحقق اراده‌ی مردم
از موانع و مشکلات بر سر راه اعتماد عمومی در مورد سلامت انتخابات که بگذریم، انتخابات در ذات خود، راهی ایمن برای تحقق اراده‌ی مردم است. هر چیزی که مانع تحقق این اراده‌ی جمعی شود به هدف انتخابات و سلامت آن خدشه وارد می کند و مردم را دلسرد می‌کند. متاسفانه همواره عدهای هستند که از پوستین انتخابات کلاهی برای خود می بافند و با ژست‌های دانای کل، مصلح و دلسوز،انتخابات را گاهی بااضافه کردن داوطلبان اصطلاحا مشقی و گاهی هم با هشدارهایی در راستای تخریب نامزدی دیگراز مسیر صداقت منحرف میکنند.
روشهای مهندسی انتخابات فراوان و پیچیده اند و مدتها قبل از انتخابات آغاز می شوند. اما باطل السحر همه این ترفندها چیست؟ حضور حداکثری مردم؟!
بله. همه مردم با هم اشتباه نمی کنند.
در انتخابات صنفی که به طور مشخص، موضوع بحث ما است، شرکت کنندگان نسبت به نامزدها، شناخت نسبی دارند یا دست‌کم امکان تحقیق برایشان فراهم است. این موضوع کمک می‌کند مردم تحت تاثیر بمب‌باران ذهنی قرار نگیرند و بر اساس آگاهی و تصمیم خود، انتخاب کنند. با این اوصاف برای حصول بهترین نتیجه که همان تحقق اراده‌ی مردم است، بر بزرگان و دلسوزان صنف واجب است که از همه‌ی افراد صنف بخواهند که در انتخابات شرکت کنند و تنها از این مسیر است که نتیجه هر چه باشد، مقبول خواهد بود.
انتخابات آگاهانه، یک عبارت شعاری و نخ‌نما نیست.
انتخابات فرصت منتخب شدن و انتخاب کردن است. انتخاب و دریافت و پذیرش نتیجه‌ی آن تجربه‌ی ارزشمندیاست که در بلند مدت جامعه را آگاه و فعال میسازد و چاره ساز بسیاری از مشکلات و مسائل جامعه است. در راستای تحقق این هدف هرکس بنا دارد نامزد انتخاباتی باشد ملزم است به روشنی به سوالات زیر پاسخ دهد:
- دلیلش از داوطلب شدن در این دوره انتخابات چیست؟
- چه اهدافی را پیگیری می کند؟
- توانایی ها، دانش ها و مهارت هایش چیست؟
- چه مواضع، دیدگاه ها، گرایشر ها و روش هایی را پی می‌گیرد؟
به عبارت دیگر بر هر داوطلبی ضروری است که بااحترام و صداقت برخورد کند. رای دهندگان را موکلین خود بداند و برای گرفتن رای اعتماد از ایشان تلاش کند.
هویت فردی در خدمت اعتبار جمعی
به صراحت در قانون آمده است که تصمیمات دراتحادیه و پس ازآن اداره اتحادیه توسط جمع انجام میشود. یعنی تک تک اعضای منتخب هیئت مدیره مهم هستند و قرار است عضو یک تیم باشند. هر یک از ایشان باید بتواند بنا بر تخصص خاصش، مسئولیتی ویژه را بپذیرد و از قدرت تحلیل و تصمیم‌گیری برخوردار باشد. اینجاست که انتظار می رود هر فرد از اعضای منتخب هیئت مدیره سابقه و ویژگی های قابل توجه ای داشته باشند ودرعین حال توان و روحیه‌ی همکاری با جمعی که همگی منتخبان مردم هستند را داشته باشند. لازم است به مسائل، شخصی و جناحی فکر نکنند و منافع جمعی، اولویتشان باشد تا چنان‌چه هم‌گروهی مورد نظرشان رای نیاورد با دیگر منتخبان همراه شوند.
همراهی، تجمیع هم‌دلی و همکاری است.
احساسات، سلایق و علایق مشترک، موجب هم‌دلی می‌شوند. با پیروی از یک قاعده، دستورالعمل و قانون مشترک، همکاری روی می‌دهد. اما آن‌جا که این دو به هم پیوند می خورند، همراهی صورت می گیرد که در واقع عمیقترین، پربارترین و ماندگارترین نوع همکاری است. اگر اعضای هیئت مدیره منتخب، افرادی خودساخته و برخوردار از شخصیت توسعه پذیر باشند، به سرعت به همراهانی بدل خواهند شد که راه خدمت به صنف را انتخاب میکنند و بدون از بین بردن فرصتها یا اتلاف انرژی درکشمکش های درون سازمانی، کارهای اساسی و دارای اولویت را پی گیری خواهند کرد.
آزمونی برای کشف خواست مردم
انتخابات آزمونی است که به ما می گوید مردم چه میخواهند. اما مشروط براینکه نامزدها ازدیوار اعتماد مردم بالا نروند و در تبلیغات خوداطلاعات وبرنامه بدهند. شعارهای انتخاباتی باید خلاصه ای از ارزشها،آرمانها، جهت گیری ها و برنامه‌های منتخبان باشند نه عباراتی برای انحراف ذهنی مردم. تخریب دیگران و امثال آن کمکی نمی‌کند. مردم برنامه، راهحل و رهیافت میخواهند، اگر کلی گویی و مردم فریبی کنیم ممکن است رای بیاوریم اما چیز مهم‌تری که اعتماد مردم و اعتبار خودمان است را از دست می‌دهیم.
صنف و اتحادیه، دور یک سفره
ظاهراً صنف و اتحادیه یکی هستند. اما در حقیقت صنف مجموعه بزرگی از یک قشراجتماعی است که صرف نظر ازعضویت دراتحادیه، داشتن یا نداشتن حق رای یا حتی مغازه دار بودن و نبودن، هم‌راهان اتحادیه هستند و همگی بر سر سفره مشترکی نشسته اند. عملکرد افراد فعال در صنف در هر سطحی، مستقیما روی شرایط کاری اعضای اتحادیه تاثیر دارد.
هیئت مدیره شایسته می تواند تمامی صنف را ببیند و با خود همراه کند. حتی ایشان را به عضویت رسمی یا غیررسمی اتحادیه درآورد و رفتارشغلی آنان را مدیریت کند. چراکه دربسیاری از موارد این افراد حاشیه ای صنف هستند که عملکردشان به پای اعضای اتحادیه نوشته می شود و در مواردی اتحادیه مورد بازخواست نیز قرار می گیرد. از طرفی این ارتباط و همراه شدن، برای صنف نقطه‌ی امیدواری است چرا که می‌تواند ضامن هویت و امنیت شغلی آنان نیز باشد.
و اما امانت‌داری مجریان انتخابات
رأی اعضاءامانتی است نزد مجریان انتخابات و انتظار می‌رود برای حفظ و صیانت آن بیشترین تلاش را داشته باشند تا کوچک‌ترین تخلفی صورت نگیرد. بخش دیگر کار مجریان انتخابات ، نظارت است ، که علاوه بر بررسی صلاحیت نامزدها، باید بر حسن اجرای فرآیند انتخابات نیز توجه لازم را داشته باشند. رعایت حق‌الناس همان رعایت قانون است تا نخست، همه کسانی که مطابق با قانون شرایط لازم برای ورود به میدان رقابت انتخاباتی را دارند، بتوانند وارد این کارزار شوند و صلاحیت کسی به ناحق رد نشود. و سپس در فرآیند تبلیغات انتخابی تخلف و فسادی روی ندهد. مجری انتخابات سازمان صمت است که خوشبختانه با توجه به عملکردشان و از سوی دیگرنظارتی که اتحادیه و اعضاء و نامزدها می توانند داشته باشند؛ سلامت انتخابات تا حد زیادی تضمین میشود.
دواطلبان و حامیان: صحنه‌گردانان اصلی
صحنه‌گردان اصلی رقابت‌های انتخاباتی، نامزدها و حامیان ایشان هستند که مهمترین مسئولیت را درحفظ سلامت انتخابات برعهده دارند. نامزدها و حامیان باید منافع صنفی را مقدم برهر منفعت دیگری قرار دهند و متناسب با منافع جمعی رفتار کنند.
یکی از مواردی که نامزدها در حین معرفی خود و برنامه‌هایشان باید به آن توجه داشته باشند قابل اجرا بودن از نظر قوانین و مقررات صنفی است. نامزدی درانتخابات موفق است که برنامه خود را با کار کارشناسی تدوین کند و راهکارهای اجرایی آن را نیز ارائه نماید و از کلیگویی پرهیز کند.
شرکت‌کنندگان، نقش اول انتخابات
مهمترین رکن هر انتخاباتی رای دهندگان هستند.کسانی که باید خواست و اراده جمعی ایشان از صندوق آراء بیرون آید و در غیر این‌صورت، انتخابات مبتذل خواهد بود. چنان‌چه نسبت رای دهندگان به کل حائزین صلاحیت رای دادن بیش از 75درصدباشد مردم سالاری در بهترین شکل اتفاق افتاده است. در چنین شرایطی نتیجه انتخابات نیز هرچه باشد مطلوب خواهد بود و منتخبان نمایندگان واقعی محسوب می شوند. هرچه ازاین تراز پائین تر بیائیم بدیهی است که انتخابات ضعیف تر وکم اثرتر خواهد شد. انتخابات صنفی انتخاباتی در فضای تخصصی و اختصاصی است و به همین علت واجدین حق رای میتوانند با خواندن و شنیدن سخنان نامزدها، بررسی سوابق ایشان و تحلیل برنامه ها و مواضعشان انتخابی از سرآگاهی داشته باشند. بی اهمیت شمردن انتخابات هیئت مدیره صنف نمی تواند کمکی به رفع مشکلات صنف کند اما انتخابات جدی وحداکثری حتما مسیر توسعه و بهبود فضای کسب وکار را هموارترخواهدکرد. گرچه انتظار ما بیش از این است و باور داریم هیئت مدیره حرفه ای می تواند حقوق قانونی و مصرح اعضای اتحادیه را مطالبه کند و مشکلات صنف را تا رهیافت نهایی پیگیری کند.