مارتین تنگلر تحلیل‌گر مسائل مرتبط با هیدروژن که در شهر توکیو برای بلومبرگ کار می‌کند از چهار دوره صحبت می‌کند که در آن تب و تاب گرایش به هیدروژن به عنوان سوخت بالا گرفت. اول بار در سال 1974 بود که مجله «رود اند ترک» (Road & Track) هیدروژن را به عنوان «سوخت نو و پاک آینده» معرفی کرد و جلد ماه مارس خود را به آن اختصاص داد. احتمالاً آن‌ها انتظار نداشتند که منظور از آینده در این تیتر 45 سال بعد باشد!
تب و تاب دوم در سال 2005 بالا گرفت وقتی که مدیر عامل «بالارد پاور سیستم» (Ballard Power Systems) سازنده پیل‌های سوختی اعلام کرد که تا سال 2010 (یعنی ظرف 5 سال) 200 تا 500 هزار خودروی هیدروژنی تولید خواهد کرد. آن‌ها هم موفق به اجرای این هدفگذاری نشدند.
موج سوم در سال 2009 شکل گرفت و چند خودروساز مطرح و بزرگ یادداشت تفاهمی را به امضا رساندند که تا سال 2014 صد‌ها هزار خودروی هیدروژنی تولید کنند. آن هم اتفاق نیفتاد.
اما موج چهارم به احتمال زیاد متفاوت خواهد بود. حداقل باور تنگلر این است. در حالی که اکثر خودروسازان دنیا خود را مکلف و متعهد کرده‌اند که تا دو دهه آینده محصولات برقی قابل شارژ با پریز عرضه کنند، خودروسازان بزرگی مثل هوندا محصولات هیدروژنی –مجهز به پیل سوختی که می‌تواند از هیدروژن به عنوان سوخت استفاده کند- را در برنامه‌های خود گنجانده‌اند و قرار است که از سال 2040 به بعد دیگر خودروی بنزینی در آمریکا تولید نکنند. دایملر –کمپانی مادر بنز- در بخش کامیون‌سازی خود با شرکت ولوو شراکت ایجاد کرده و قرار است در اروپا خودروهای تجاری سنگین هیدروژنی بسازند.
اینکه چرا حالا تنگلر به آینده خودروهای هیدروژنی خوشبین شده است این است که ایالات کالیفرنیا در آمریکا در حال ایجاد زیرساخت‌های لازم برای گسترش این نوع محصولات است. چون تقاضا برای خودروهای هیدروژنی با رشدی خیلی آرام در حال افزایش است و فعلاً تولید هیدروژن هم با روش‌های کثیف یا خاکستری و به کمک سوزاندن سوخت‌های فسیلی انجام می‌شود. زمانی که تولید هیدروژن به روش پاک و بدون استفاده از ذغال سنگ یا سوخت‌های فسیلی ممکن شود، به احتمال زیاد راه برای خودروهای هیدروژنی هم هموار می‌شود.
تا سال 2050، تولید هیدروژن پاک 85 درصد ارزان‌تر از حالا خواهد بود. این در حالی است که هیچ تحلیل‌گری پیش بینی نمی‌کند که قیمت بنزین 85 درصد کاهش یابد و هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد. با توجه به روش‌های جدید تولید هیدروژن امکان تولید هر کیلوگرم هیدروژن با 1 دلار تا سال 2050 فراهم می‌شود که در مقایسه در سال 2019، تولید هر کیلوگرم هیدروژن 16.51 دلار هزینه داشته است. برای روشن‌تر شدن موضوع این را در نظر بگیرید که خودروی هیدروژنی میرای Mirai تویوتا به ازای سوزاندن هر کیلوگرم هیدروژن می‌تواند 73 مایل (حدود 120 کیلومتر) طی کند [بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا].
نکته مهم دیگر این است که موج چهارم تب و تاب سوخت‌های هیدروژنی هیچ ارتباطی با خودرو‌ها ندارد. در حقیقت تنگلر می‌گوید: «به احتمال زیاد هیدروژن بهترین سوخت برای خودرو‌ها نیست.» مخصوصاً که با الکتریسته مقایسه شود.
تنگلر و تحلیلگرانی نظیر او بیشتر به خاطر «آینده صنعتی هیدروژن» هیجان‌زده هستند چون هیدروژن برای تولید فولاد، پلاستیک، سیمان و مواردی نظیر آن بسیار حائز اهمیت است. در آینده، قوای محرکه هواپیما، کشتی، قطار و نظایر آن به کمک فتوولتائیک خورشیدی solar PV ممکن خواهد شد که نور خورشید را به نیروی الکتریکی و هیدروژن تبدیل خواهد کرد. به بیان دیگر، هیدروژن، محصول جانبی تولید برق از خورشید خواهد بود که در صنایع مختلف از جمله فولاد، پتروشیمی کاربرد دارد.
در حال حاضر بیشترین الکترولایزرها electrolyzers در چین تولید می‌شوند و به کمک آن‌ها هیدروژن تولید می‌شود. به بیان دیگر چین در حال حاضر بزرگترین تولید‌کننده تجهیزات انرژی خورشیدی است و در آینده نه چندان دور تولید تجهیزات تولید انرژی با نور خورشید رشد تصاعدی خواهد داشت.
تنگلر می‌گوید: «کاهش شدید هزینه‌های تولید هیدروژن به روش‌های خورشیدی و تجدیدپذیر، نقشه راه تولید و مصرف انرژی در جهان را به طور کامل دگرگون خواهد کرد. در آینده حداقل 33 درصد از انرژی دنیا، از نوع پاک خواهد بود که حتی یک سنت هم گران‌تر از سوخت‌های فسیلی نیست. اما گسترش این فناوری نیازمند تداوم حمایت حکومت‌ها است. ما اکنون به سرازیری شیب نمودار نزدیک شده‌ایم و با‌گذار از این دوره وارد دوره انرژی‌های پاک‌تر خواهیم شد.»
این بار تب و تاب یا موج گسترش محصولات هیدروژنی اصلاً مربوط به خود هیدروژن نیست، این بار پتانسیل‌های انرژی خورشیدی است که تأمین هیدروژن را بهبود می‌بخشد. در حال حاضر 90 درصد تولید هیدورژن کثیف یا خاکستری است اما به زودی تولید هیدروژن از خورشید رونق پیدا می‌کند.
در آمریکا 30 هزار دستگاه لیتفراک وجود دارد که با سوخت هیدروژن کار می‌کنند. در کالیفرنیا تا سال چند سال آینده 500 جایگاه سوخت هیدروژن ایجاد خواهد شد.
منبع: سایپا نیوز