غزه، نوار باریکی از سرزمین فلسطین، سالهاست که صحنه یکی از پیچیدهترین بحرانهای انسانی در جهان معاصر است. این منطقه که بیش از دو میلیون نفر جمعیت دارد، با محدودیتهای شدید در ورود و خروج کالاها، منابع اولیه و زیرساختهای حیاتی مواجه است و هر درگیری نظامی میتواند فجایع انسانی گستردهای ایجاد کند. از اکتبر ۲۰۲۳، این منطقه شاهد موج شدیدی از حملات نظامی و محاصره بوده که منجر به کشته و زخمی شدن دهها هزار نفر شده است و بسیاری از مردم مجبور به زندگی در شرایط فوقالعاده سخت شدهاند.
در چنین شرایط بحرانی، تأمین کمکهای انسانی از اهمیت حیاتی برخوردار است. غذا، آب، دارو و سایر ملزومات اولیه نه تنها نیازهای اساسی انسانها را تأمین میکنند، بلکه به نوعی نماد امید و ادامه حیات برای مردمی هستند که در میانه جنگ و ویرانی زندگی میکنند. مراکز توزیع کمکهای غذایی و امدادی، بهعنوان پل ارتباطی میان نهادهای بشردوستانه و جمعیت آسیبپذیر، نقش حیاتی ایفا میکنند.
با این حال، بحران غزه تنها محدود به کمبود منابع نیست؛ چالشهای امنیتی نیز بر پیچیدگی وضعیت میافزایند. حفاظت از توزیع غذا، جلوگیری از هرجومرج و تضمین عدالت در دسترسی به کمکها، همگی وظایفی هستند که نیازمند نیروهای امنیتی کارآمد و متعهد است. هنگامی که نهادهای امدادی با نیروهایی مواجه میشوند که پیشینههای جنجالی یا مغایر با اصول انسانی دارند، اعتماد عمومی و مشروعیت تلاشهای بشردوستانه به خطر میافتد.
یکی از جنجالیترین نمونههای اخیر، استخدام گروهی از موتورسواران آمریکایی با پیشینه اسلامستیزانه برای تأمین امنیت مراکز توزیع کمکهای غذایی در غزه است. این اقدام، علاوه بر ایجاد نگرانیهای حقوق بشری و اخلاقی، سوالات عمیقی درباره نحوه مدیریت بحران و اولویتهای امنیتی در مناطق جنگزده ایجاد میکند. چرا باید گروهی با سابقه تبعیض مذهبی و سیاسی، مأمور حفاظت از کمکهای بشردوستانه شود؟ این مسئله نه تنها برای ساکنان غزه بلکه برای ناظران بینالمللی، تحلیلگران و سازمانهای حقوق بشری یک زنگ خطر جدی محسوب میشود.
در این یادداشت، قصد داریم به صورت جامع ابعاد مختلف این ماجرا را بررسی کنیم: از بحران انسانی غزه و ضرورت کمکهای بشردوستانه گرفته، تا ورود گروههای جنجالی به مراکز توزیع و واکنشهای بینالمللی نسبت به آن. همچنین پیامدهای انسانی، اجتماعی و سیاسی این اقدام تحلیل خواهد شد و در نهایت راهکارهایی برای مدیریت بهتر و اخلاقیتر بحران پیشنهاد میشود. هدف این است که خواننده نه تنها با واقعیتهای جاری آشنا شود، بلکه بتواند پیامدهای عمیق این تصمیمات امنیتی را درک کند و از آن برای تحلیل وضعیتهای مشابه در مناطق بحرانزده استفاده کند.
غزه در محاصره بحران: زندگی در میان ویرانی و کمبود
غزه، این نوار کوچک اما پرجمعیت فلسطین، بیش از دو میلیون نفر جمعیت دارد که بسیاری از آنها زیر سایه محاصرههای طولانی و درگیریهای مداوم زندگی میکنند. اما بحران غزه محدود به جنگ و خشونت نیست؛ این منطقه بهطور سیستماتیک با کمبود منابع حیاتی مانند غذا، آب، برق و دارو مواجه است. زندگی روزمره برای ساکنان غزه به یک مبارزه بیپایان تبدیل شده است، جایی که هر روز ممکن است شاهد از دست رفتن زیرساختهای حیاتی یا تخریب خانهها و مراکز خدماتی باشند.
در این شرایط، نیاز به کمکهای بشردوستانه تبدیل به یک ضرورت فوری و حیاتی شده است. سازمانهای بینالمللی و نهادهای امدادی تلاش میکنند تا غذا، دارو و ملزومات اولیه را به دست مردم برسانند، اما مسیر رساندن این کمکها به ساکنان غزه پر از موانع است. حمل و نقل محدود، امنیت شکننده، فشارهای سیاسی و کنترل شدید مناطق باعث شده که هر حرکت کوچک در توزیع کمکها، چالشهای بزرگ و پیچیدهای به همراه داشته باشد.
بحران انسانی غزه را میتوان از دو منظر اصلی تحلیل کرد:
- کمبود منابع و آسیب به زیرساختها: جنگهای اخیر موجب تخریب بیمارستانها، مدارس و مراکز توزیع غذا شده است. میلیونها نفر در شرایطی زندگی میکنند که حتی دسترسی به آب سالم و غذاهای پایه برای آنها یک دغدغه روزانه است. این وضعیت نه تنها زندگی افراد را تهدید میکند بلکه سلامت روان و امید به آینده آنها را نیز تحت فشار قرار میدهد.
- چالشهای امنیتی در توزیع کمکها: در شرایطی که منابع محدود هستند و تعداد متقاضیان بسیار زیاد، ایجاد نظم و امنیت در مراکز توزیع غذا به یک مسئله حیاتی تبدیل میشود. هرگونه نقص در تأمین امنیت میتواند منجر به هرجومرج، نزاعهای محلی یا حتی خشونت علیه نیروهای امدادی شود.
در چنین شرایط بحرانی، مؤسسات بشردوستانه با دو وظیفه مهم مواجه هستند: اولاً تضمین اینکه کمکها به دست کسانی برسد که به آن نیاز دارند و ثانیاً حفاظت از جان کسانی که این کمکها را توزیع میکنند. وقتی این مسئولیتها با نیروهایی که پیشینههای جنجالی و مغایر با اصول انسانی دارند، سپرده میشود، اعتماد عمومی کاهش مییابد و حتی کارآمدی کمکها در معرض خطر قرار میگیرد.
مسائل و نگرانیهای مرتبط با حضور گروههای افراطی در غزه
گروه موتورسواران موسوم به «Infidels Motorcycle Club» (IMC) یک گروه افراطی آمریکایی است که پیشینهای پر از نمادگراییهای ضد اسلامی دارد. رهبر این گروه، جانی «تاز» مولفورد، دارای خالکوبی «۱۰۹۵» بر روی بدن خود است؛ عددی که به سال آغاز نخستین جنگهای صلیبی اشاره میکند و در ادبیات گروههای افراطی مسیحی نماد آشکاری از دشمنی با اسلام تلقی میشود. این گروه بهطور علنی خود را بهعنوان «صلیبیون مدرن» معرفی میکند و در فعالیتهای مختلفی از جمله اعتراضات ضد اسلامی و تبلیغات افراطی مشارکت داشته است.
در سپتامبر ۲۰۲۵، گزارشهایی منتشر شد که نشان میداد حداقل ده عضو از این گروه بهعنوان پیمانکاران امنیتی برای شرکت آمریکایی UG Solutions در غزه استخدام شدهاند. این شرکت مسئول تأمین امنیت مراکز توزیع کمکهای غذایی تحت مدیریت GHF است. اعضای این گروه با پوشیدن لباسهای مخصوص و نمایش نمادهای صلیبی، هویت خود را در این مراکز به نمایش میگذارند.
استخدام گروهی با پیشینه ضد اسلامی برای تأمین امنیت مراکز توزیع غذا، با اصول اولیه بشردوستانه در تضاد است. سازمانهایی مانند شورای روابط اسلامی-آمریکایی (CAIR) این اقدام را محکوم کرده و خواستار اخراج بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) از منطقه شدند. این اقدام بهعنوان مشابه قرار دادن گروههایی مانند Ku Klux Klan در مسئولیت توزیع کمکها در مناطق مسلماننشین توصیف شده است، امری که نگرانیهای اخلاقی و انسانی جدی ایجاد میکند.
علاوه بر تضاد اخلاقی، نگرانیهای امنیتی و انسانی نیز وجود دارد. گزارشهای متعددی از استفاده از گلولههای واقعی، نارنجکهای صوتی و اسپری فلفل توسط پیمانکاران امنیتی در مراکز توزیع کمکها منتشر شده است. این اقدامات منجر به مجروح شدن و حتی کشته شدن غیرنظامیان شده و برخی ویدیوها نشان میدهند که نیروهای امنیتی بهجای استفاده از روشهای غیرخشونتآمیز، از گلولههای واقعی برای متفرق کردن جمعیت استفاده کردهاند.
از سوی دیگر، شائبههای سیاسی و مدیریتی نیز وجود دارد. بنیاد بشردوستانه غزه که در فوریه ۲۰۲۵ تأسیس شد، با حمایتهای سیاسی از سوی اسرائیل و ایالات متحده بهعنوان جایگزینی برای عملیاتهای امدادی سازمان ملل در غزه معرفی شده است. این بنیاد با مدیریت افرادی با پیشینه نظامی و اطلاعاتی، مراکز توزیع کمک را در مناطق تحت کنترل نظامی اسرائیل راهاندازی کرده است. این اقدام با انتقادهای گستردهای از سوی سازمانهای بینالمللی مواجه شده که آن را نقض اصول بشردوستانه و حقوق بشر میدانند و بر مشروعیت اقدامات امدادی تأثیر منفی گذاشته است.
واکنشهای جهانی و چالشهای حقوق بشری
حضور گروه موتورسواران اسلامستیز آمریکایی در مراکز توزیع کمکهای غذایی غزه، نه تنها یک اقدام امنیتی یا عملیاتی نیست، بلکه یک بحران دیپلماتیک و حقوق بشری نیز ایجاد کرده است. وقتی نیروهایی با پیشینه افراطی و نمادهای آشکار ضد اسلامی مأمور حفاظت از جان مردم آسیبپذیر میشوند، واکنشهای گستردهای در سطح سازمانهای بینالمللی، نهادهای حقوق بشری و رسانهها ایجاد میشود.
سازمان ملل متحد و دفتر هماهنگی امور بشردوستانه آن (OCHA) نسبت به این اقدام ابراز نگرانی کردهاند. نمایندگان این نهادها تأکید کردهاند که استفاده از نیروهای امنیتی با سوابق تبعیضآمیز، میتواند دسترسی بیطرفانه و منصفانه به کمکها را به خطر بیندازد. آنها هشدار دادهاند که حتی ظاهر حضور این گروهها میتواند باعث ترس و بیاعتمادی ساکنان غزه شود و در نهایت اثرگذاری کمکهای بشردوستانه را کاهش دهد.
سازمانهای حقوق بشری مانند «سازمان دیدهبان حقوق بشر» و شورای روابط اسلامی-آمریکایی (CAIR) این اقدام را محکوم کردهاند. آنها معتقدند که استخدام چنین گروههایی نقض آشکار اصول حقوق بشر و کنوانسیونهای بینالمللی است. برخی تحلیلگران حتی این اقدام را با نمونههای تاریخی مقایسه کردهاند، جایی که نیروهایی با سوابق تبعیضآمیز در معرض جمعیت آسیبپذیر قرار گرفتهاند و منجر به خشونتهای غیرضروری شده است.
رسانههای بینالمللی از جمله BBC، Guardian و Reuters گزارشهای متعددی از این ماجرا منتشر کردهاند. این گزارشها نه تنها به حضور گروهها پرداختهاند، بلکه نحوه عملکرد آنها در مراکز توزیع و پیامدهای امنیتی آن را نیز بررسی کردهاند. ویدیوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی نشان میدهد که نیروهای این گروه گاهی از ابزارهای خشونتآمیز برای کنترل صفهای غذا استفاده کردهاند، امری که نگرانیها را شدت بخشیده است.
واکنشهای بینالمللی صرفاً یک اعتراض لفظی نیست؛ آنها بر واقعیتهای میدانی نیز تأثیر دارند. فشار سازمانهای بینالمللی ممکن است باعث بازنگری در استخدام پیمانکاران امنیتی و تغییر سیاستهای بنیاد بشردوستانه غزه شود. از سوی دیگر، توجه رسانهها به این موضوع، افکار عمومی جهانی را نسبت به بحران غزه حساستر میکند و میتواند بر سیاستگذاران فشار وارد کند تا اقدامات بیشتری در جهت رعایت حقوق بشر انجام دهند.
ابعاد سیاسی و امنیتی: وقتی کمکهای بشردوستانه در سیاستهای منطقهای گیر میافتد
حضور گروه موتورسواران اسلامستیز آمریکایی در مراکز توزیع کمکهای غذایی غزه تنها یک مسئله امنیتی یا بشردوستانه نیست؛ این اقدام پیامدهای سیاسی و امنیتی گستردهای دارد که میتواند تأثیرات عمیقی بر منطقه و روابط بینالمللی داشته باشد. تحلیل این ابعاد کمک میکند تا درک کنیم چرا استخدام چنین گروههایی فراتر از یک تصمیم عملیاتی ساده است.
اولین و مهمترین بعد، پیامد سیاسی حضور این گروه است. بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) با حمایتهای آمریکا و اسرائیل راهاندازی شده و فعالیت آن در توزیع کمکهای غذایی بخشی از یک استراتژی گستردهتر برای افزایش نفوذ سیاسی در منطقه محسوب میشود. استخدام گروههایی با پیشینه اسلامستیز، بهطور غیرمستقیم میتواند به ایجاد فشار روانی بر ساکنان غزه منجر شود و روحیه گروههای محلی مقاومت را کاهش دهد.
تحلیلگران سیاسی بر این باورند که این اقدام ممکن است بخشی از یک «بازسازی نظم منطقهای» باشد که هدف آن کاهش استقلال عملیاتی سازمانهای محلی و کنترل بیشتر بر جریان کمکهای انسانی است. از نظر آنها، حضور نیروهای افراطی و خارجی در توزیع غذا، نشاندهنده سیاستی است که بیش از هر چیز بر کنترل و نفوذ سیاسی تمرکز دارد تا بر کمکهای انسانی واقعی.
از منظر امنیتی، استخدام گروههایی با سوابق خشونتآمیز میتواند دو پیامد عمده داشته باشد: افزایش خشونت و بیثباتی، چرا که گزارشها حاکی از آن است که برخی اعضای این گروه در کنترل صفهای توزیع غذا از ابزارهای خشونتآمیز استفاده کردهاند، از جمله گلولههای واقعی و اسپری فلفل. این اقدامات نه تنها جان مردم را تهدید میکند بلکه میتواند باعث تشدید خشونت و ناآرامیهای اجتماعی شود. همچنین تضعیف اعتماد عمومی به نهادهای امدادی یکی دیگر از پیامدهاست؛ وقتی مردم احساس کنند که امنیتشان توسط نیروهایی با پیشینه تبعیضآمیز تهدید میشود، اعتماد به سازمانهای امدادی کاهش مییابد و این امر اثربخشی کمکها را به شدت کاهش میدهد.
این موضوع توجه جامعه بینالمللی را نیز جلب کرده است. کشورهای ثالث، سازمانهای حقوق بشری و نهادهای بینالمللی نسبت به این اقدام هشدار دادهاند. برخی تحلیلگران آن را نمونهای از «نرمالیزه شدن نفوذ نیروهای خارجی و افراطی در بحرانهای انسانی» میدانند، امری که میتواند در آینده الگوهای مشابهی در دیگر مناطق بحرانزده ایجاد کند.
از دیدگاه استراتژیک، این اقدام نشان میدهد که بحرانهای بشردوستانه در مناطق جنگزده اغلب به ابزاری برای فشار سیاسی و ایجاد نفوذ تبدیل میشوند. حتی فعالیتی که به ظاهر صرفاً انسانی و امدادی است، میتواند بخشی از یک بازی قدرت منطقهای باشد. این موضوع اهمیت نظارت مستقل، شفافیت و رعایت اصول بشردوستانه در مدیریت بحرانها را دوچندان میکند.
پیامدهای انسانی و اجتماعی حضور گروههای افراطی در بحران غزه
حضور گروه موتورسواران اسلامستیز آمریکایی در مراکز توزیع کمکهای غذایی غزه، اثرات فراتر از یک مشکل امنیتی ساده دارد و زندگی روزمره مردم را بهطور مستقیم تحت تأثیر قرار میدهد. مردم غزه در شرایطی زندگی میکنند که هر روزه با کمبود شدید غذا، آب و دارو مواجهاند و حتی دسترسی به نیازهای اولیه یک چالش بزرگ است. اضافه شدن نیروهایی با پیشینه افراطی و نمادهای ضد اسلامی به این محیط، ترس، اضطراب و بیاعتمادی را در میان جمعیت افزایش میدهد.
یکی از مهمترین پیامدهای انسانی این اقدام، کاهش احساس امنیت در میان مردم است. صفهای طولانی توزیع غذا، که قرار است فرصتی برای دریافت کمکهای حیاتی باشد، به جای آن تبدیل به محیطی پرخطر شده است. گزارشها و ویدیوهای منتشرشده نشان میدهند که برخی از اعضای این گروه از روشهای خشونتآمیز مانند اسپری فلفل و گلولههای واقعی برای کنترل جمعیت استفاده کردهاند. چنین رفتارهایی باعث شده افراد سالمند، کودکان و زنان، حتی در هنگام مراجعه برای دریافت کمک، احساس تهدید کنند و برخی از مراجعهکنندگان از رفتن به مراکز توزیع منصرف شوند.
پیامد اجتماعی دیگر، تشدید تنشها و اختلافات داخلی است. وقتی مردم مشاهده میکنند که نیروهای امنیتی با پیشینه تبعیضآمیز وظیفه محافظت از کمکهای بشردوستانه را بر عهده دارند، اعتماد عمومی کاهش مییابد. این کاهش اعتماد میتواند به بروز نزاعهای محلی و خشونتهای کوچک اما مداوم منجر شود و در نهایت به تضعیف همبستگی اجتماعی میان ساکنان غزه بیانجامد.
علاوه بر این، اثر روانی بلندمدت نیز قابل توجه است. حضور نیروهای افراطی در محیطی که مردم در آن آسیبپذیر و شکننده هستند، میتواند اضطراب، استرس و ترس مزمن ایجاد کند. کودکان و نوجوانان که در صفهای توزیع غذا شاهد رفتارهای خشونتآمیز هستند، ممکن است این تجربهها را در ذهن خود تثبیت کنند و تصویر منفی از نیروهای خارجی و سازمانهای امدادی پیدا کنند. این امر نه تنها اعتماد به کمکهای بشردوستانه را کاهش میدهد، بلکه به نسلهای آینده نیز منتقل میشود و جامعه را در درازمدت آسیبپذیرتر میسازد.
از منظر انسانی، حضور این گروه همچنین محدودیت در دسترسی واقعی به کمکها ایجاد میکند. مردم ممکن است از ترس خشونت یا بیاعتمادی به نهادهای توزیعکننده، از دریافت کمک منصرف شوند یا مجبور شوند برای رسیدن به منابع محدود، مسافتهای طولانی و خطرناک را طی کنند. این موضوع به ویژه برای گروههای آسیبپذیر مانند سالمندان، افراد دارای معلولیت و زنان باردار شدیداً خطرناک است.
در نهایت، پیامد اجتماعی این اقدام شامل ضعف اعتماد به نهادهای بشردوستانه و کاهش مشروعیت آنها است. وقتی مردم احساس کنند که امنیت آنها در دست نیروهایی با پیشینه تبعیضآمیز قرار دارد، نه تنها اعتماد به بنیادهای امدادی کاهش مییابد، بلکه میزان همکاری با برنامههای بشردوستانه و مشارکت جامعه در مدیریت بحران نیز تحت تأثیر قرار میگیرد.
