صنعت خودرو به لحاظ ارتباط گسترده با زنجیره‌ای از صنایع در سراسر دنیا، صنعتی کلیدی محسوب شده و دارای پتانسیل بالایی در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی است. قیمت آهن و به خصوص قیمت ورق از عوامل اولیه مهمی هستند که تاثیرگذاری زیادی بر قیمت و کیفیت این محصولات دارند.پس از گذشت یک ماه از سال ۱۴۰۰ بر آن شدیم تا تحلیلی از قیمت خودرو داشته باشیم و عوامل مؤثر بر این صنعت بزرگ را که با مصرف‌کننده نهایی در ارتباط است، بررسی کنیم.
صنعت خودرو به لحاظ ارتباط گسترده با زنجیره‌ای از صنایع در سراسر دنیا، صنعتی کلیدی محسوب شده و دارای پتانسیل بالایی در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی است. قیمت آهن و به خصوص قیمت ورق از عوامل اولیه مهمی هستند که تاثیرگذاری زیادی بر قیمت و کیفیت این محصولات دارند. صنعت خودرو در ایران پس از شکل‌گیری اولیه، فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرده است. تا اوایل دهه 1370، رویکرد صنعت خودرو در ایران مبتنی در تولید خودرو تحت لیسانس شرکت‌های خارجی بود. اما به مرور تحولاتی در راستای ایجاد زنجیره تولید آن نیز صورت و صنعت قطعه‌سازی خودرو در ایران شکل گرفت.
امروزه خودروسازی در ایران پس از صنعت نفت بزرگ‌ترین صنعت کشور محسوب می‌شود. این صنعت به دلیل وابستگی به دولت همواره تحت تاثیر تحولات سیاسی بوده و چشم به حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم دولتی دوخته است.
با وجود اینکه صنعت خودرو در ایران سابقه‌ای نزدیک به نیم قرن دارد، اما چالش‌های پیش‌روی آن موجب شده خودروسازی در ایران نتواند همگام با تحولات جهانی حرکت کند. قیمت خودرو در سال گذشته با سردرگمی همراه بود. بسیاری از نهادها و اکثریت مردم درباره روند تغییرات قیمت خودرو در سال پیش‌رو کنجکاو هستند. در این مقاله به بررسی وضعیت بازار خودرو در ایران می‌پردازیم و با مرور عوامل موثر بر قیمت آن که تحت تاثیر قیمت آهن و ورق نیز هست، سعی در پیشبینی قیمت خودرو در سال پیش‌رو خواهیم داشت. اگر شغل شما نیز به طریقی به این صنعت مربوط بوده و یا قصد خرید خودرو در سال 1400 را دارید در این مطلب با همراه باشید.
بازار خودرو در سالی که گذشت
در سال گذشته بازار خودرو نیز شاهد فراز و فرودهای بسیاری بود. با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی کشور، همه ما شاهد تغییرات بسیاری در قیمت اکثر کالاها از جمله قیمت آهن و قیمت ورق بودیم. بازار خودرو در بازه‌ای از سال 99 شاهد افزایش چشمگیر قیمت‌ها بود. به طوری که تعداد خریداران به شدت کاهش یافت. علاوه بر این واردات خودرو در نتیجه تاثیرات کرونا بر شرایط واردات و صادرات کشور، تقریبا متوقف شد. به همین دلیل قیمت برخی مدل‌های وارداتی سر به فلک گذاشت.
بررسی قیمت خودروهای پرتیراژ و پرمتقاضی داخلی در اوایل اردیبهشت ماه سال گذشته، در برخی موارد اختلاف قیمت 30 تا حتی 80 میلیونی کارخانه‌ای و بازار را نشان داد. در اواسط اردیبهشت ماه بازار خودرو در شرایط رکود تورمی قرار گرفت. با وجود اینکه شیوع کرونا در دیگر نقاط جهان منجر به کاهش قیمت‌ها در این بازار شده بود، در بازار خودروی کشور شرایط معکوس بود و قیمت‌ها روند صعودی داشت؛ در حالی که عملا خریداری هم وجود نداشت. کارشناسان یک دلیل مهم این مسئله را عرضه اندک خودرو در بازار اعلام کردند. جهت مقابله با جریان رشد قیمت‌ها، وزارت صنعت هرگونه دپو و نگهداری خودروی فاقد پلاک را در پارکینگ‌ها مصداق احتکار دانست. به این ترتیب افرادی که خودروها را به قصد سرمایه‌گذاری انبار کرده بودند، حاضر به فروش آن‌ها در بازار شدند. به همین دلیل روند کاهش 20 تا 35 درصدی قیمت‌ها ادامه یافت. در اواخر تیرماه، علاوه بر عدم واردات و عرضه خودرو، نوسانات ارزی نیز باعث بالا رفتن قیمت‌ها شد.
بازار بورس که تا اواسط سال گذشته به شدت فعال بود، سرمایه زیادی را به سوی خود جذب کرد و این امر سبب شد که قیمت بسیاری از کالاها از جمله خودرو افزایشی شود. اواخر مهرماه همانطور که کارشناسان پیشبینی کرده بودند، قیمت خودروها که در ماه‌های گذشته به صورت حبابی و بی‌ضابطه رشد کرده بود، با روند نزولی نرخ ارز، دچار ریزش شد. بازار خودرو در دو ماه پایانی سال روزهای باثباتی را تجربه کرد که عرضه بهتر خودرو از سوی خودروسازان بزرگ کشور، از عوامل موثر بر این ثبات و تعادل نسبی بودند.
عوامل موثر بر قیمت خودرو
در صنعت خودروسازی مجموعه‌ای از تکنولوژی‌های فلزی، پلاستیکی، شیمیایی، چوبی، پارچه، عایق، شیشه، الکتریکی، الکترونیکی، متالورژی و طراحی دخالت دارند. بر اساس برآوردهای کارشناسان، به ازای تولید هر دستگاه خودرو دو شغل ایجاد می‌شود که آهن و بسیاری از قطعات و محصولات حاصل از آن در ساخت خودرو به کار می‌رود. به همین دلیل پیشبینی قیمت آهن در بسیاری موارد با پیشبینی قیمت خودرو هم‌راستا خواهد بود. افزایش تدریجی نرخ ارز و سقوط ارزش پول ملی به طور طبیعی باعث رشد قیمت مواد اولیه تولید خودرو مانند فلزات و محصولات پتروشیمی می‌شود. از طرفی این کاهش ارزش پول ملی باعث شده تا اکثریت جامعه جهت حفظ ارزش پول به بازارهای سرمایه روی آورند. متاسفانه خودرو نیز در سال‌های اخیر به کالایی سرمایه‌ای تبدیل شده و باعث تشدید تقاضا در بازار خودرو شده است.
عوامل مختلفی در جهت‌دهی به قیمت خودرو در بازار داخلی موثر هستند؛ یکی از این عوامل نوسانات ارزی است که در کوتاه‌مدت قیمت‌ها را تغییر می‌دهد. مشخص است که درصدی از مواد اولیه ساخت و تولید خودرو در کشور منبع وارداتی دارند. بنابراین درصد وابستگی به مواد اولیه وارداتی به صورت مستقیم تعیین‌کننده میزان تاثیرپذیری قیمت‌ها از تغییرات نرخ ارز است. به همین دلیل آن دسته از تولیدهای خودروسازان که بخش زیادی از آن‌ها داخلی‌سازی شده است، تاثیرپذیری چندانی از نرخ ارز نخواهند داشت.
عرضه و تقاضا از عوامل دیگری است که قیمت‌ها را در بازار خودرو کنترل می‌کند. افزایش عرضه خودرو به صورت مستمر و منظم می‌تواند به ثبات و آرامش بازار خودرو کمک کند. اما چون صنعت خودروی ایران در لیست تحریم‌های مستقیم امریکا قرار دارد، عرضه و تقاضای خودرو از تعادل خارج شده و منجر به افزایش قیمت آن شده است.
پارامترهای موثر بر قیمت روز اتومبیل
فلزات مصرفی برای تولید خودرو
بیشتر وزن خودروهای مدرن به علت حجم زیاد فولاد به کار رفته در آن‌ها است. فلز فولاد انتخاب محبوب خودروسازان سراسر جهان است. هر چند که این ماده به هدف کاهش وزن خودرو با افزایش رقابت با سایر فلزات مانند آلومینیوم روبه‌رو است، اما فولاد همچنان به لحاظ استحکام، قیمت مناسب و فرم‌پذیری انتخاب اول جهت تولیدات خودرو است. قیمت ورق فولادی در مقایسه با سایر فلزات به صرفه و با دوام است. آلومینیوم در جایگاه دوم فلزات مصرفی در تولید خودرو قرار گرفته است. این فلز سبک و مقاوم، در برابر خوردگی بسیار قوی است. اما نسبت به فولاد قیمت بالاتری دارد. به همین دلیل حجم مصرفی فولاد در صنعت خودرو بسیار بیشتر از آلومینیوم است. در ادامه به شرح مهم‌ترین فلزات مورد استفاده در ساخت خودرو می‌پردازیم:
فولاد زنگ‌نزن: این نوع فولاد با وزن سبک و دارا بودن خواص جوش‌پذیری، خنک‌کنندگی و مقاومت به خوردگی و خستگی، انتخابی معتبر در ساخت اگزوز خودرو است. همچنین این فلز در ساخت مخزن سوخت، شاسی، چارچوب داخلی درب‌ها، درب‌های صندوق عقب و کاپوت استفاده می‌شود. علاوه بر قسمت‌های مختلف بدنه خودرو، قسمت‌هایی مانند گیره شیلنگ، واشر سرسیلندر، بدنه پمپ، سپر حرارتی، برف پاک‌کن و فنرهای کمربند ایمنی از فولاد ضدزنگ ساخته می‌شود.
آلومینیوم: این فلز به سبب گران بودن تنها در خودروهای لوکس و اسپرت جهت کاهش وزن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ورق گالوانیزه: این ورق، محصولی کلیدی در تولید خودرو محسوب می‌شود. انعطاف‌پذیری، رنگ‌پذیری، ظاهر مناسب و مقاومت به خوردگی مهم‌ترین ویژگی‌های ورق گالوانیزه است که آن را جهت کاربرد در ساخت بدنه خودروها ایده‌آل کرده است. ورق سیاه به دلیل تولید در داخل کشور، باعث کاهش 20 تا 30 درصدی قیمت خودروهای داخلی شده است.
ورق روغنی: این محصول در ساخت مقاطع چهارگوش موجود در شاسی خودرو به کار می‌رود. ورق سرد دارای جوش‌پذیری مناسب و قابلیت پوشش‌دهی و رنگ‌آمیزی است.
تاثیر قیمت دلار بر بازار خودرو
یکی از اثرگذارترین متغیرهای اقتصادی نرخ ارز است که بسیاری آن را مهم‌ترین عامل در تعیین وضعیت تجاری کشور دانسته‌اند. نوسانات ارز از چالش‌های اقتصادی است که منجر به تلاطم در بسیاری از بازارها از جمله بازار خودرو می‌شود. مرور اتفاقات اخیر رخ داده در بازار خودرو، ثابت می‌کند نوسانات نرخ ارز تاثیرات شدیدی بر افت‌و‌خیز قیمتی در این بازار دارد. به طوری که هم‌زمان با افزایش نرخ ارز، قیمت خودرو صعودی شده و با کاهش آن، قیمت‌ها نزولی شده است.
بنابراین ثبات نرخ ارز می‌تواند تاثیر مهمی بر سکون بازار خودرو داشته باشد. اما تغییرات بازار ارز به هیچ وجه منشا داخلی نداشته و تغییرات در آن وابسته به اتفاقات سیاسی و اقتصادی بیرونی است. نوسانات ارز بر قیمت خودروهای وارداتی تاثیری مستقیم دارد. اما تاثیر این نوسانات بر بازار خودروهای داخلی غیرمستقیم است. بسیاری از قطعات مورد استفاده در این صنعت وارداتی است. با نوسانات ارز، روند طبیعی واردات این موارد اولیه نیز دچار افت‌و‌خیز و تلاطم خواهد شد.
قیمت‌گذاری دستوری و تقاضا و تحریم‌ها
آشفتگی‌های بازار خودرو در سال گذشته باعث بحث‌های زیادی پیرامون انتقاد از قیمت‌گذاری دستوری شد. شاید شما هم شنیده باشید که این عمل از سوی دولت اثرات مخربی بر صنعت و بازار خودرو بر جای می‌گذارد. ظاهرا نیت دولت از این عمل کمک به اقشار مختلف جامعه برای خرید خودرو است. اما نتایج مشکل‌ساز حاصل از این تصمیم بر کسی پوشیده نمانده است.
خودروسازان معتقدند که سیاست نرخ‌گذاری دستوری باعث زیان‌دهی آن‌ها در سال‌های اخیر شده است. این سیاست باعث گسترش دلالی در بازار خودرو شد. زیرا نرخ کارخانه‌ای خودروها متناسب با قیمت بازار آن‌ها رشد نکرد. از محل اختلاف قیمت شدید این دو، سود زیادی عاید دلال‌ها شد.
همانطور که می‌دانید با خروج امریکا از توافق هسته‌ای و برجام، تورم شدت یافت و نرخ ارز نیز صعودی شد و به دنبال آن تولید نیز روند نزولی به خود گرفت. به هر حال در این شرایط بنا بر بررسی‌های کارشناسان اقتصادی، لغو نرخ‌گذاری دستوری از شروط اصلی ثبات بازار خودرو است. با حذف سیاست قیمت‌گذاری دستوری، قیمت کارخانه‌ای خوردوها به قیمت بازار آن‌ها نزدیک شده و در نتیجه اختلاف قیمت چندانی وجود ندارد تا محلی برای کسب سود توسط دلال‌ها شود.
در حال حاضر دو روش برای جایگزینی نرخ‌گذاری دستوری پیشنهاد شده است که یکی قیمت‌گذاری در حاشیه بازار و دیگری عرضه خودرو در بورس کالا است. در صورت انتخاب هر یک از این روش‌ها، فاصله قیمت کارخانه و بازار خودروها به شدت کاهش می‌یابد. بر اساس اصول بدیهی اقتصاد، بازارها باید تعیین‌کننده قیمت کالا باشند. در این صورت خریدار و فروشنده منافع خود را در عرضه و تقاضا لحاظ می‌کنند و به این ترتیب بازار می‌تواند به تعادل در عرضه و تقاضا دست یابد.
جمع‌بندی
به دلیل گستردگی صنعت خودرو، پیشبینی بازار آن کار ساده‌ای نیست و روند آن به عوامل زیادی وابسته است که برخی از آن‌ها خارج از کنترل هستند. فلزات مورد استفاده در تولید خودرو خود به تنهایی تاثیرپذیری زیادی از نوسانات ارزی و شرایط اقتصادی کشور دارد. قیمت آهن از جمله موثرترین عوامل در پیشبینی قیمت خودرو محسوب می‌شوند.
منبع: تابناک