برای ریشه‌یابی بحران کمبود قطعات در صنعت خودرو که‌گریبانگیر بازار جهانی خودرو شده است باید به نکات زیر توجه نمود.
پیش از کرونا قطعاتی مانند نیمه‌رسانا‌ها هم در صنعت خودرو و هم در صنعت لوازم الکتریکی برای تولید محصولات مورد استفاده بودند. هر دو صنعت بخش مهمی از خریداران قطعات و نیمه‌رسانا‌های کارخانه‌ها بودند. باید یادآوری کرد که صنعت خودرو به دلیل فناوری‌های مدرن و وابستگی بیشتر به خودرو‌های الکتریکی بیشتر از پیش به قطعات و نیمه‌رسانا‌ها نیاز دارد. اما پس از کرونا در این بازار تحولاتی بروز کرد.
صنعت خودرو به دلیل قرنطینه‌ها و تعطیلی‌ها و محدودیت‌های ناشی از آن دچار رکود شد و نه تنها نیاز به بیشتر کردن سفارش قطعات مانند نیمه‌رسانا‌ها نداشت بلکه به دلیل شرایط رکود دوره کرونا سفارش‌های معمول نیز کاهش یافت.
از سوی دیگر و در جهت عکس صنعت خودرو، صنعت لوازم الکتریکی به‌خصوص آی‌پد‌ها و لپ‌تاپ‌ها و کنسول‌های بازی مانند ایکس باکس‌ها به دلیل قرنطینه شدن مردم و در خانه ماندن آن‌ها دچار افزایش تقاضا و بیشتر شدن سفارش‌ها برای خرید و در نتیجه فروش بالا شدند که بیشتر از دوره پیشاکرونا بود. این امر نیاز افزون‌تر صنعت لوازم الکتریکی به قطعات و نیمه‌رسانا‌ها را در پی داشت و تقاضا‌ها و سفارش‌های آن‌ها به کارخانه‌های قطعات بیشتر از قبل شد.
از سوی دیگر کارخانه‌های قطعه‌سازی از جمله کارخانه‌های تولیدکننده نیمه‌رسانا‌ها نیز به دلیل محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا مانند قرنطینه و تعطیلی موقت درگیر کاهش نسبی خط تولید شده و در نتیجه ساخت محصولاتشان کاهش یافت. در کنار این مورد وقوع آتش سوزی در یک کارخانه بزرگ تولید قطعات نیمه‌رسانا در شرق دور میزان کاهش تولید نیمه‌رسانا‌ها را بیشتر کرد.
پس بازار جهانی با این وضعیت در دوران شیوع کرونا روبهرو شد؛ صنعت خودرو دچار رکود شد در نتیجه سفارش‌های قطعات آن نیز کاهش یافت اما صنعت لوازم الکتریکی به عنوان رقیب آن در بازار قطعات و نیمه‌رسانا‌ها رشد زیادی پیدا کرد در نتیجه سفارش قطعات آن نیز رشد یافته و بیشتر شد، این تضاد وضعیت صنعت خودرو و صنعت وسایل الکتریکی در دوران کرونا در حالی بود که تولیدات قطعات نیز به دلیل محدودیت‌های کرونایی مانند قرنطینه و محدودیت‌های ناشی از آن کاهش یافته بود.
در این میان مشخص است که صنعت لوازم الکتریکی که با آی‌پد‌های جدید و ایکس باکس تازه‌اش با موجی از تقاضا‌ها و سفارش‌های بیشتر روبهرو شده، سهم بیشتری از بازار قطعات الکتریکی و نیمه‌رسانا‌ها را از صنعت راکد خودرو برباید.
پس از بهبود نسبی بازار خودرو و رفع نسبی محدودیت‌های کرونایی صنعت خودرو دوباره جانی تازه گرفت و به عرصه رقابت برگشت اما اینک میدان قطعات نیمه‌رسانا‌ها در اختیار صنعت لوازم الکتریکی بود و چون میزان تولید قطعات هم به همان دلایل محدودیت‌های ناشی از کرونا بیشتر نشده و حتی کاسته شده بود، صنعت خودرو با بحران شدید کمبود قطعات و بویژه نیمه‌رسانا‌ها روبهرو شد. بدلیل وابستگی تولیدات مدرن خودروسازان جهان به نیمه‌رسانا‌ها بخاطر تکنولوژی‌های مدرن محصولاتشان و الکتریکی شدن روزافزون خودرو‌ها، خودروسازان با بحران سختی روبهرو شدند. در بازار خودرو ضرب‌المثلی هست که می‌گوید ” حتی اگر 99 درصد خودرو ساخته شده باشد، خودرو هنوز کامل نیست” این مثال وضع امروز تولیدات خودروسازان را نشان می‌دهد. آن‌ها همه قطعات را در خطوط تولید دارند و خودرو را می‌سازند اما نبود نیمه‌رسانا‌ها باعث ناتمام ماندن خودرو می‌شود؛ امری که عدم تحویل خودرو به بازار و مشتری و در نتیجه عدم دریافت پول و سود را در پی دارد. نبود پول و سود نیز تعطیلی کارخانه‌ها و در نتیجه بیکاری کارگران را به دنبال خواهد داشت. امری که اکنون اتفاق افتاده است یعنی خودروسازان مجبور به تعطیلی موقت خطوط تولید و و شیفت‌های اضافه و در برخی موارد حتی کارخانه‌های تولید شده‌اند. این فرایند و چرخه در نهایت به شکست صنعت خودرو و بیکاری هزاران هزار کارگر در جهان منجر می‌شود. امری که حتی پای دولت آمریکا و رییس جمهور بایدن را نیز به میان کشیده تا با دادن مشوق‌های مالیاتی تولیدکنندگان قطعات در آمریکا را به تولید نیمه‌رسانا‌ها ترغیب سازد تا صنعت خودرو امریکا بیشتر ازین دچار رکود و تعطیلی کارخانه‌ها و بیکاری کارگران نگردد.
اما به نظر می‌رسد که این بحران به دلیل وضعیت خوب صنعت وسایل الکتریکی و کنسول‌های بازی و رایانه‌ها تا پایان سال 2021 و یا اوایل سال 2022 ادامه پیدا کند. این پیش‌بینی در صورتی به وقوع خواهد پیوست که همچنان شاهد بهبود نسبی اقتصاد جهانی و بازگشایی تدریجی بازار‌ها باشیم و دیگر خبری از تعطیلی‌ها و محدودیت‌های کرونایی در کمین بازار نباشد و واکسیناسیون عمومی نیز با موفقیت پیش برود؛ اما اگر واکسیناسیون به موقع به همه مردم کشور‌ها نرسد و دوباره دولت‌ها مجبور به محدودیت و قرنطینه‌سازی شوند مانند هند و برزیل و ایران … و موج‌های دوم و سوم و… کرونا با شدت بیشتر بازگردد و و کارخانه‌های تولید خودرو و قطعات نیز شامل محدودیت‌ها شوند باید ناامیدانه گفت که بحران قطعات و نیمه‌رسانا‌ها شاید سال‌ها به درازا خواهد کشید.
حسین توکلی
