استفاده از لوازم تزئینی در خودروها در ایران از دیرباز رایج بوده و بسیاری از افراد به ویژه مالکان پیکان‌های جوانان نارنجی رنگ، خاطراتی از تزئین خودروهای خود با زه‌ها، آینه‌ها و پرچم‌های رنگارنگ دارند. این روند با گذشت زمان دستخوش تغییراتی شده و امروزه شاهد استفاده گسترده از رینگ‌های اسپرت، باندهای پخش موسیقی، کفی‌های رنگی و شیک، هد لایت‌ها و انواع دیگر تزئینات در خودروها هستیم. در حقیقت، بازار خرید و فروش لوازم تزئینی خودرو نیز یکی از بخش‌های مهم صنف لوازم یدکی به شمار می‌آید و مشتریان خود را دارد. در همین راستا، با غلامرضا رجبی، یکی از کاسب‌های معروف و معتبر در زمینه لوازم تزئینی خودرو، گفتگو کرده‌ایم تا در خصوص تحولات گذشته و حال این بازار صحبت کنیم.
● از چه زمانی وارد این بازار شدید؟
من از سال 1362 وارد این بازار شدم و در آن زمان 19 سال داشتم. کارم را با شاگردی شروع کردم و سه سال به عنوان شاگرد کار کردم. پس از آن 12 سال به صورت مستقل و سرپایی فعالیت داشتم تا اینکه در سال 1377 مغازه‌ای خریدم و از آن زمان در همین مکان مشغول به کار هستم.
● آیا طول دوران شاگردی شما زیاد نبود؟
نه، طول دوران شاگردی من زیاد نبود. فردی که من پیش او کار می‌کردم، به دلیل بیماری و عمل جراحی، مغازه‌اش را فروخت و من تصمیم گرفتم برای خودم کار کنم.
● در آن زمان برای کسب اعتبار و شهرت در بازار چه اصولی را رعایت می‌کردید؟
درستی، صداقت و خوش‌قولی باعث می‌شد که در بازار اعتبار پیدا کنی. شخصی که من پیش او کار می‌کردم، فردی خوشنام و شناخته شده بود و به همین دلیل اهالی بازار من را هم می‌شناختند. این شناخت به مرور زمان بیشتر شد و امروز من به واسطه اعتباری که نزد همکاران دارم، مشغول به کار هستم.
● چه نوع لوازمی را برای خودروها می‌فروختید؟
در آن زمان، پیکان خودرویی محبوب بود که لوازم تزئینی زیادی برای آن نصب می‌شد، از جمله زه‌های مختلف. من بیشتر در زمینه فروش همین لوازم کار می‌کردم.
● شرایط بازار در حال حاضر با گذشته چه تفاوت‌هایی دارد؟
بازار در گذشته یکدست‌تر بود و کاسب‌ها بیشتر مذهبی بودند. سن کاسب‌ها نیز تقریباً مشابه بود. امروز علاوه بر افراد مسن، جوان‌های زیادی هم وارد بازار شده‌اند. در گذشته، تحصیل‌کرده‌ها تمایلی به کار آزاد نداشتند، اما حالا جوان‌های تحصیل‌کرده زیادی در این حوزه فعال هستند.
● آیا در گذشته هم قطعات تقلبی و بی‌کیفیت وجود داشت؟
در گذشته چون قطعات اصلی ارزان‌تر بودند، کمتر با قطعات تقلبی مواجه می‌شدیم. اما اکنون که قیمت قطعات اصلی افزایش یافته، برخی افراد سودجو از این فرصت استفاده می‌کنند و قطعات بی‌کیفیت وارد بازار می‌کنند.
● قطعاتی که شما عرضه می‌کردید، وارداتی بودند یا تولید داخلی؟
تمام سپرها، زه‌ها و بیشتر لوازم تزئینی که من عرضه می‌کردم، تولید داخلی بودند.
● نحوه تزئین خودروها با گذشته چه تفاوت‌هایی کرده است؟
امروزه نصب هد لایت‌ها، رینگ‌های اسپرت و دودی کردن شیشه‌ها رایج شده است، در حالی که در گذشته بیشتر خودروها با نصب زه‌ها، پرچم‌های رنگی و آینه‌های مختلف تزئین می‌شدند.
● مشتریان شما بیشتر تهرانی بودند یا شهرستانی و کدام منطقه کشور بیشتر از سایرین تمایل به تزئین خودرو داشتند؟
مشتریان شهرستانی زیادی داشتیم، به ویژه از خراسان و جنوب ایران. حالا، بیشتر مشتریان از زاهدان هستند، شاید به دلیل نزدیکی به پاکستان و هند که در آنجا تزئین خودروهای عمومی رواج دارد.
● وضعیت اقتصادی بازار چگونه است؟
بازار با مشکلات زیادی روبه‌رو است و بیشتر همکاران به دلیل مشکلات اقتصادی، عملاً بیکار هستند. نرخ ارز بالا رفته و بسیاری از کسبه نمی‌توانند حتی مخارج روزانه‌شان را تأمین کنند. مشتریان شهرستانی نیز به شدت کاهش یافته‌اند.
● میزان فروش شما چقدر کاهش یافته است؟
متاسفانه فروش ما حدود 40 تا 50 درصد یا حتی بیشتر کاهش یافته است.
● درباره میزان مالیات نظر شما چیست؟
میزان مالیات برای ما بسیار زیاد است و متاسفانه کسی به این مشکلات توجهی ندارد. برای یکی از دوستان ما در پاساژ کاشانی 520 میلیون تومان مالیات تعیین کرده‌اند که اعتراض هم کرده اما فایده‌ای نداشته است. مالیات من در سال 1401 حدود 15 میلیون تومان بود، اما سال بعد که بیشتر وقت‌ها بیمار بودم، مجبور شدم 70 میلیون تومان مالیات پرداخت کنم.
● از عملکرد اتحادیه راضی هستید؟
بله، عملکرد اتحادیه در حال حاضر با گذشته تفاوت‌هایی دارد. در گذشته اعضای اتحادیه بیشتر از کاسبان خود صنف بودند، ولی الان کارها متفاوت شده است. اعضای اتحادیه تلاش زیادی برای حل مشکلات صنف انجام می‌دهند، ولی در برخی زمینه‌ها مانند امنیت کسبه در پاساژها هنوز مشکل وجود دارد.
● درباره مشکلات پاساژها چه نظری دارید؟
مشکلات زیادی داریم. بسیاری از مغازه‌ها بدون جواز کسب هستند و برخی افراد در این پاساژ اقدام به دادن پول با بهره می‌کنند که باعث ورشکستگی برخی از همکاران شده است. اتحادیه هیچ برخوردی با این افراد نمی‌کند. همچنین بسیاری از پاساژها از امکانات ایمنی لازم برای مقابله با آتش‌سوزی برخوردار نیستند.
● آیا وضعیت بازار بهبود خواهد یافت؟
اگر وضعیت به همین شکل ادامه یابد، امیدی به بهبود وضعیت نداریم. بسیاری از کسبه حتی نمی‌توانند مخارج روزانه‌شان را تأمین کنند.
● آیا در کارتان از تکنولوژی استفاده می‌کنید؟
ما نیاز به دستگاه‌های به‌روزتری داریم، اما به دلیل شرایط اقتصادی و تحریم‌ها، قادر به وارد کردن تجهیزات جدید نیستیم.
