قطعات خودرو – بازار لوازم قطعات یدکی خودرو یکی از بازارهای بسیار گسترده است. هر چه آمار خودروها در کشور بالا می رود و هر چه تنوع وسایل نقلیه بیشتر می شود به گستردگی این بازار افزوده شده و دربرگیری آن بیشتر می شود.
کمبود قطعات به ویژه در دوران تحریم گرانی آن را دامن زده و زمینه قاچاق و نیز ورود قطعات بی کیفیت زیر پله ای را بیشتر کرده است.
در حالی که خودروهای داخلی به لحاظ کیفیت و استاندارد نتوانسته اند همراه با فناوری روز جهان حرکت کنند در حوزه قطعات هم اینگونه بوده است. به قول مهدی شیرازی نژاد)حاج رضا شیرازی ) از پیشکسوتان بازار قطعات یدکی خودرو قاچاق و قطعات زیرپله ای پدیده امروز بازار یدکی است. در ادامه گپ و گفتی با این پیشکسوت بازار لوازم یدکی خودرو داشتیم که می خوانید.
از روزگار قدیم بازار لوازم یدکی برای ما بگویید.
کارم را با فروش قطعات کامیون شروع کردم. در ادامه وارد بازار قطعات خودروهای سواری شدم. در دوره ما بخشی از فروشگاه های قطعات یدکی در میدان قزوین قرار داشت اما اصل بازار در خیابان چراغ برق بود و تمام بازارهای یدکی کشور از چراغ برق تغذیه می شدند.
سابقه من در این بازار 67 سال است که 10 سال آن به عنوان شاگرد پیش عموی خود حاج محمد علی شیرازی نژاد کار می کردم و باقی سال ها خودم فروشگاه دار شدم. اواخر دهه 80 هم خودم را بازنشسته کردم و پسر بزرگم اقای شهرام شیرازی نژاد مغازه را اداره میکند.
در دوره فعالیت ما تعداد خودروهای امریکایی مانند شورلت، فورد و… در کشور زیاد بود. تا پس از انقلاب شورلت های 2800 CC و 2500 CC همچنان در خیابان ها رفت و آمد داشتند؛ مثل امروز که خیابان ها پر شده از خودروهای چینی.
در روزگار فعالیت شما بازار با پدیده قطعات بی کیفیت هم مواجه بود؟
خیر. تمام قطعاتی که در بازار موجود بود از کیفیت بالایی برخوردار بودند. در آن زمان فقط یک قلم کالا به شکل متفرقه از هند وارد می شد. اما امروز متاسفانه بازار قطعات یدکی پر شده از قطعات بی کیفیتی که از همه جای جهان وارد می شود. بازار که کساد می شود کالاهای بی کیفیت رواج پیدا می کند.
کسادی امروز بازار لوازم یدکی بیشتر مربوط به گرانی قطعات و کاهش قدرت خرید مردم است. درست است؟
وقتی کالاهای با کیفیت گران باشد مردم قدرت خرید ندارند و در نتیجه میدان برای ورود قطعات بی کیفیت ارزان قیمت فراهم می شود.
حتی قاچاق قطعه هم وجود نداشت؟
خیر. ولی متاسفانه امروز گمرک ایران یک معضل بزرگی شده و به این سادگی نمیتوانی کالا را ترخیص کنی و همین امر باعث روی اوردن به سمت قاچاق و خیلی چیزهای دیگر میشود.
زمانی که شما در این بازار فعالیت داشتید تمام قطعات مورد نیاز وارد می شد یا بخشی از بازار در اختیار قطعات داخلی بود؟
در دوره ما بیشتر قطعات وارداتی بود. برخی قطعات مانند فیلتر، واشر و… در داخل تولید می شد. امروز در بخش قطعات تولید داخل هم با مشکل روبرو هستیم دیگر برای صنعتگر ایرانی صرفه اقتصادی ندارد قطعات را در داخل تولید کند. در حال حاضر همان قطعات اگر از چین وارد شود ارزان تر از قطعه تولید داخل است.
در دوره شما قطعات بیشتر از چه کشورهایی وارد می شد؟
من قطعات را از آلمان و امریکا می آوردم.
قیمت ها چه وضعیتی داشت؟
ما قطعات را با دلار 6 تومان و 8 هزار یا 6 تومان و 7 هزار و 10 شی (شاهی) خریداری می کردیم. شما این واحدهای پولی را نمی شناسید. من به روزگاری تعلق دارم که معاملات با صنار و مثلا 10 شی انجام می شد.
این دوره ای که از آن صحبت می کنید مربوط به چه زمانی است؟
حدود 50-60 سال پیش.
همان دوره ای که اصغر قندی هم روی خودروهای سنگین فعالیت داشت؟
بله. در آن زمان قیمت دلار ارزان بود. یک میلیون دلار را 6 میلیون و 850 هزار تومان می خریدیم. اما امروز برای خرید 7 میلیون دلار باید بیش از 200 میلیارد تومان بپردازیم. در این باره بد نیست خاطره ای تعریف کنم. در یکی از سفرها، وقتی به فرودگاه امریکا رسیدم متوجه شدم پول خرد برای پرداخت هزینه تاکسی ندارم. در همان فرودگاه بانک ملی ایران شعبه داشت. داخل بانک شدم و از متصدی خواستم تا تراول چک درشت را خرد کند. پیشنهاد داد این کار را نکنم. پرسید، اسکناس ریال همراه دارم. گفتم بله. هزار تومان گرفت و در مقابل 143 دلار داد.
به نظر شما چرا پس از نیم قرن همچنان قطعات را وارد می کنیم و نتوانستیم آنها را در داخل تولید کنیم؟
این موضوع بستگی به مدل خودرو و آمار تولید آن در کشور دارد. به عنوان نمونه بیشتر قطعات خودرویی مانند پیکان، در داخل تولید می شد چون تیراژ آن بالا بود. امروز شرکت های خارجی وقتی از یک مدلی 30 هزار خودرو تولید می کنند آن را تغییر می دهند.
ساخت قالب قطعات سرمایه زیادی نیاز دارد. برای همین شاهد این حجم از قطعات چینی در بازار هستیم. تولید قطعات با تیراژ پایین صرفه اقتصادی ندارد.
عنوان کردید در حوزه قطعات خودروهای سواری هم فعالیت داشتید. قطعات چه خودروهایی را وارد می کردید؟
اپل. این خودرو در آلمان ساخته می شد. بیشتر خودروهایی که پس از انقلاب در کشور تردد داشتند از کشورهای امریکا، آلمان و فرانسه وارد می شدند.
آیا خاطره تلخی از این بازار دارید؟
زمانی که دیگر خودروهای امریکایی وارد نشد و در واقع واردات آن ممنوع شد تمام قطعات یدکی که خریداری کرده بودیم از بین رفت. در واقع بخشی از سرمایه ما نابود شد. این در حالی است که تعرفه و مالیات این اقلام پرداخت شده بود.
چرا؟ در حالی که خودروهایی که از قبل وارد کشور شده بودند نیاز به قطعات یدکی داشتند.
این خودروها تقریبا تا 10 سال نیاز به تعویض قطعه پیدا نمی کردند. صاحب خودرو فقط روغن، لنت ترمز، تایر و… آنها را تعویض می کرد. آن خودروها با مدل های امروز که صفر کیلومتراز کارخانه خارج می شود و باید برخی قطعات آن تعویض کرد بسیار تفاوت داشتند. یکی از دوستان اپل سواری تولید 1964 خریده بود. بعد از یک میلیون و 200 هزار کیلومتر گفت فقط می خواهد رینگ ها را تعویض کند.
زمانی خودروهای با کیفیت وارد کشور می شد، استهلاک آنها نسبت به خودروهای امروزی قابل مقایسه نیست.
قطعات خودروهای چینی که در حال حاضر در کشور تردد دارند دوام لازم را نداشته و نیاز دارند زود به زود تعویض شوند. هزینه نگهداری این خودروها برای صاحبان آنها بسیار گران تمام می شود.
کامیون های چینی از چه زمانی وارد ایران شدند؟
واردات کامیون های چینی و ماشین های چینی از زمانی که تحریم ها شدت گرفت شروع شدو یواش یواش ورود خودروهای با کیفیت متوقف شد. در ادامه هم شرکت های دیگر مبادرت به واردات خودرو از چین کردند.
در واقعاز زمانی که تحریم ها شدت گرفت ما در بازار با پدیده قطعات بی کیفیت روبرو شدیم.
کشور چین امروز 33 میلیون خودرو به بازارهای جهانی صادر می کند. اگر کیفیت ها پایین باشد، نمی توانند روز به روز سهم خود را در این بازار افزایش دهد.
کیفیت کالا به سفارش دهنده برمی گردد. شرکت های خودروساز و قطعه ساز چینی هر سفارشی که دریافت کنند بر اساس همان، کالا تحویل می دهند. خودروهایی که وارد بازار امریکا می شود به طور قطع با مدل هایی که وارد بازاری مانند ایران می شود به لحاظ کیفیت بسیار متفاوت با خودروهایی است که وارد امریکا می شود. امریکا اگر خودروهای وارداتی استانداردهای این کشور را نتوانند پاس کنند اجازه ورود نمی دهد.
در واقع خودروهای چینی درجه بندی شده هستند و در سطح کیفی متفاوت تولید و عرضه می شوند.
در حال حاضر آمار تصادفات کشور بسیار بالا بوده و تعداد کشته شدگان و معلولان هم نگران کننده است. با توجه به نسبت جمعیت آیا در گذشته هم حوادث رانندگی کشور بالا بود؟ در دوره ما با وجود اینکه تعداد اتوبان ها بسیار کم بود و جاده ها دو طرفه بود و خودروها از دو سو در حال رفت و آمد اما آمار تصادفات بسیار پایین و آمار فوت شده ها کم بود. چون بدنه خودرو محکم بود. امروز بدنه برخی از خودروها با کوچک ترین تصادفی مچاله می شود. استانداردها لحاظ نمی شود و برای تولیدکننده سود مهم است.
