ضربه خاموشی‌ها به تولید مرداد

دنیای اقتصاد – تولید در پنجمین ماه از سال 1400 سقوط کرد. گزارش تازه وزارت صمت از 36کالای منتخب در سه بخش صنعت، معدن و پتروشیمی نشان می‌دهد بی‌‌‌برقی ضربه سهمگینی به تولید صنعتی در مرداد 1400 وارد کرده است. بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد در این ماه از 34 کالایی که تولید آنها قابلیت مقایسه با آمارهای تیرماه 1400 را دارد، 23 کالا با کاهش تولید روبه‌رو شده‌‌‌اند، از وضعیت 2 کالا اطلاعاتی در دست نیست و 9 کالا نیز نسبت به ماه قبلی رشد تولید داشته‌‌‌اند.

در مرداد 1400 بهترین وضعیت را در بین همه این 36 کالا، «دوده»، «سیمان»، «تلویزیون»، «نخ سیستم پنبه‌‌‌ای» و «پتروشیمی» به ثبت رسانده‌‌‌اند. در عین حال 5 کالای «الیاف اکریلیک»، «الکتروموتور»، «خودروی سواری»، «یخچال فریزر» و «کمباین» بدترین وضعیت را نسبت به ماه گذشته تجربه کرده‌‌‌اند. بی‌‌‌برقی در شرایطی تولید را در بسیاری از صنایع و بنگاه‌‌‌های کشور نزولی ساخته که پیش‌تر نزولی شدن صنعت در یک گزارش رسمی دیگر هم پیش‌بینی شده بود. گزارش شامخ صنعت که از سوی اتاق بازرگانی ایران در مردادماه 1400 تهیه شده بود، به خوبی نشان داد چه عواملی فعالیت را در واحدهای تولیدی کشور با رکود روبه‌رو کرده است. تلفیق مشکلات سیاسی و بین‌المللی موثر بر فضای اقتصاد و صنعت در کنار چالش‌های تامین مواد اولیه، مساله بی‌‌‌برقی و رکود در فروش، مسیر را به سمتی هدایت کرده که افت تولید را به فضای صنعت تحمیل کرده است. در گزارش شامخ البته امیدواری به افزایش تولید در ماه آینده کاملا در سطحی بالا قرار داشت. با این حال شواهد موجود خبر از افت جدی انتظارات مثبت در بخش صنعت دارد. انتظاراتی که از اواخر سال گذشته و در نتیجه احتمال رفع تحریم‌ها به دلیل احیای برجام مسیری صعودی در پیش گرفته بود.  وضعیت تولید در مردادماه 1400 در شرایطی کاملا نزولی بوده که عملکرد کشور در بخش کالاهای منتخب صنعتی، معدنی و پتروشیمی طی پنج ماهه اول امسال روند دیگری دارد. گزارش معاونت طرح و برنامه وزارت صمت نشان می‌دهد از 36 کالای حاضر در سند تولید کالاهای منتخب در پنج ماهه منتهی به مرداد 1400، 19 کالا در شرایط نزولی تولید و 17 کالا در مسیر رشد تولید هستند. کالاهایی که بدترین شرایط تولید را در پنج ماه نخست امسال تجربه کرده‌‌‌اند، به ترتیب شامل «الیاف اکریلیک»، «سموم دفع آفات نباتی»، «الکتروموتور»، «پودر شوینده» و «وانت» هستند. ضمن اینکه بهترین وضعیت را در این دوره زمانی پنج ماهه «کامیون، ‌‌‌کشنده و کامیونت»، «روغن نباتی»، «ماشی لباسشویی»، «شمش آلومینیوم» و «شیشه جام» به ثبت رسانده‌‌‌اند. بررسی ریزتر جزئیات این سند نشان می‌دهد در بازه زمانی پنج ماهه 1400 به نسبت پنج ماه نخست سال 1399، محصولات مهمی نظیر سیمان، فولاد، تلویزیون، پودر شوینده و محصولات فولادی به ترتیب افتی معادل 3میلیون تن، 800هزار تن، 50هزار دستگاه، 40هزار تن و یک ‌میلیون و 175‌هزار تن را تجربه کرده‌‌‌اند.  بررسی دقیق‌‌‌تر این گزارش نشان می‌دهد صنایع خودروسازی، زنجیره فولاد، سیمان و نساجی از جمله بخش‎هایی بوده‌‌‌اند که بدترین عملکرد را در این مدت از خود به ثبت رسانده‌‌‌اند. لوازم خانگی با اینکه همچنان در مدار مثبت تولید قرار دارد اما فراز و فرود تولید در این بخش گویای بروز برخی مشکلات در این صنعت رو به رشد است.

  جزئیات آماری تولید کالاهای منتخب صنعتی

خودروسازان کشور عمدتا در مردادماه افت تولید را پشت سر گذاشتند. انواع سواری، وانت، انواع اتوبوس، ون و مینی‌‌‌بوس، تولیدات تجاری کشور نظیر کامیون و کامیونت و کشنده در کنار کمباین در مرداد 1400 افت تولید جدی داشته‌‌‌اند. بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد کاهش سطح تولید ماهانه خودرو به سطح 55‌هزار دستگاه در مرداد1400 گویای نزولی شدن روند فعالیت در آن دسته از خودروسازان کشور است که محصولات سواری می‌‌‌سازند. البته کماکان بدترین عملکرد را در این بخش، سازندگان کمباین به ثبت رسانده‌‌‌اند که تولید آنها در مرداد 1400 به نسبت تیر ماه افتی بالغ بر 60‌درصد را تجربه کرده و خروجی بنگاه‌‌‌ها را تا یک‌سوم تیراژ آنها در تیرماه تنزل داده است. عملکرد پنج ماهه این صنعت نیز گویای سرد شدن آتش رشد تولید در این بخش است. رشد 2/ 0‌درصدی ساخت خودروی سواری، افت 14درصدی تولید وانت در کنار نزول تولید اتوبوس، مینی‌‌‌بوس و ون گویای عقبگرد این بخش از اهداف مدنظر خود است.

یکی از اخبار خوب گزارش مرداد وزارت صمت از تولید کالاهای منتخب، بهبود سطح تولید روغن نباتی خوراکی است که تا یک قدمی 835‌هزار تن در پایان مرداد 1400 رسیده و 2/ 37‌درصد رشد داشته است. این بخش که سال گذشته به دلیل مسائلی همچون قیمت‌گذاری دستوری، کمبود مواد اولیه و نهاده‌‌‌های تولید در کنار سیاست‌‌‌های تعزیراتی دولت به شدت در بازار مصرف کمیاب شد، امسال تا پیش از شهریور 1400 به اندازه 7 ماه از سال 1399 در کشور تولید شده است.

اما از آن سو افت 40‌هزار تنی تولید پودر شوینده یکی از مواردی است که احتمالا در طول ماه‌‌‌های آتی مشکلاتی را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کند. تولید 225هزار و 800 تن پودر شوینده در این مدت خبر از افت 5/ 14درصدی تولید این محصول مهم صنعتی و مصرفی در کشور می‌دهد.

صنعت کاغذ دیگر بخشی است که شرایطی توام با رکود و رشد را تجربه می‌کند. از یکسو افت 5/ 0‌درصدی تیراژ کاغذ موجب شده تا تولید این کالا در پنج ماه نخست سال به 394‌هزار و 400 تن برسد. از آن سو رشد تولید کارتن به میزان بیش از 2درصد موجب شده تا مجموع فعالیت بنگاه‌‌‌های فعال در تولید این کالا از مرز 223هزار تن بگذرد.

تولید نئوپان در 5ماهه نخست امسال با 8/ 5درصد رشد به 363‌هزار و 300 تن رسیده است. از آن سو تولید فیبر در کشور افتی 7/ 3‌درصدی داشته و به کمتر از 650هزار تن رسیده است.  افت 9/ 27درصدی تولید سموم دفع آفات نباتی نیز موجب شده تا تیراژ صنایع این بخش به 11هزار و 100 تن محدود شود. تیراژ تولید در بخش «روغن صنعتی و موتور تصفیه اول» هم افتی 5/ 3‌درصدی را تجربه کرده تا کل تولید این کالا در پنج ماه نخست سال به نسبت مدت مشابه سال قبل به سطح 258‌هزار و 800 تن کاهش یابد.

دوده اما با رشد چشمگیری پنج ماهه نخست سال را پشت سر گذاشته است. تولیدکنندگان کشور در این بخش به لطف رشد 2/ 17‌درصدی، موفق به تولید 66‌هزار و 200تن دوده تا اینجای سال شده‌‌‌اند.

بخش پتروشیمی نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع کشور که علاوه بر درآمد ارزی چشمگیر، به تامین بسیاری از صنایع داخلی کمک می‌کند در پنج ماه ابتدایی سال با رشد 7/ 4درصدی روبه‌رو شده است. افزایش 2/ 1میلیون تنی تولید در این صنعت موجب شده تا در پنج ماه نخست سال 1400 تولید پتروشیمی کشور به 5/ 26‌میلیون تن برسد.  از دیگر نکات مهم در مورد گزارش وزارت صمت، افت 8/ 6‌درصدی تولید نخ سیستم پنبه‌‌‌ای و ترکیبی الیاف مصنوعی است که تیراژ این کالا را در کشور به 98‌هزار و 800 تن تنزل داده است.

گزارش تصریح می‌کند تولید چرم کشور در این مدت با افت 2/ 2درصدی به 3/ 13میلیون تن رسیده است. در عین حال این سند یادآور می‌شود که افت 7/ 7درصدی در تولید کفش و پاپوش موجب شده تا تیراژ این بخش به 45‌میلیون و 200‌هزار جفت تنزل یابد.  صنعت لوازم خانگی هم که در دو سال اخیر رشد چشمگیری را در تیراژ تولید تجربه کرده، در پنج ماه نخست امسال روی هم رفته در 4قلم کالای اصلی رشدی 7/ 10درصدی را تجربه کرده است. مجموع تولید این 4قلم یک‌‌میلیون و 856‌هزار و 200 دستگاه بوده است. به‌رغم افت 7/ 11درصدی تولید تلویزیون در پنج ماه نخست امسال که تیراژ این محصول را در کشور به 447هزار و 700 دستگاه محدود کرده، تیراژ سه محصول دیگر صعودی بوده است. یخچال و فریزر با رشد 9/ 11درصدی چیزی بیش از 858‌هزار دستگاه تیراژ داشته است. کولر آبی نیز در این مدت رشدی کوچک به میزان 1/ 4‌درصد را تجربه کرده که به تولید 7/ 753هزار دستگاه محصول منجر شده است. تولید لباسشویی نیز در همین مدت جهش کردده و با افزایش 8/ 36درصدی به 549هزار و 900 دستگاه رسیده است.   افت 600هزار دستگاهی تولید الکتروموتور که موید نزول 5/ 17درصدی این بخش است، خبر از تولید بیش از 2‌میلیون و 917‌هزار دستگاه الکتروموتور در پنج ماه ابتدایی سال 1400 در کشور می‌دهد.

  صنایع معدنی در تنگنای خاموشی

برخی از مهم‌ترین بخش‌‌‌های صنایع معدنی در مرداد 1400 و پنج ماه اول سال از افت تولید رنج برده‌‌‌اند. گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد هم فولاد و هم محصولات فولادی کاهش تولید را تجربه کرده‌‌‌اند. تولید فولاد در پنج ماه نخست 1400 با افت 8/ 6درصدی، 10‌میلیون و 882‌هزار تن بوده است. مجموع تولید محصولات فولادی نیز با افت 6/ 10درصدی در پنج ماه نخست 1400 حدود 9میلیون و 856‌هزار تن بوده است.

کاتد مس در این بازه زمانی البته رشد داشته و با صعود 4/ 1درصدی، تیراژی به میزان 121‌هزار و 800 تن داشته است.  شمش آلومینیوم هم که با جهش 6/ 30درصدی در این مدت روبه‌رو شده، مجموع تولید خود را ظرف پنج ماه به بیش از 222‌هزار تن رسانده است. البته آلومینا با نزول 6درصدی، مجموعا 96‌هزار و 400 تن تولید داشته است.  کنسانتره زغال‌سنگ نیز که افتی 1/ 4درصدی داشته، نهایتا 615هزار و 300 تن در پنج ماه اول امسال تولید داشته است. سیمان هم که یکی از تولیدات استراتژیک کشور است با افتی 6/ 10درصدی، 26‌میلیون و 443‌هزار تن تولید داشته است.  صنعت کاشی و سرامیک کشور هم که روزگار خوبی را می‌‌‌گذراند، ظاهرا در پنج ماه ابتدایی امسال توانسته 5/ 7درصد رشد کند و کل تولیدش را به 181‌میلیون و 979‌هزار مترمربع برساند.