به گزارش «قطعات خودرو»
برخی از این خودروها در داخل کشور با پلاک گذر موقت خرد می‌شوند و اصولا خودرویی باقی نمی‌ماند که ضابطان قضایی آن را کشف کنند. موضوع دیگر قاچاق خودرو از مسیر تردد ترانزیتی در کشور است؛ ترانزیت برای کشور درآمد اقتصادی دارد، اما برای کاهش قاچاق ترانزیتی باید بتوانیم حامل‌ها را در مسیرهای داخلی و بین‌المللی به‌صورت لحظه‌ای دنبال کنیم
پدیده نوظهور قاچاق خودرو در مرزهای آبی جنوبی کشور عجیب به‌نظر می‌رسد. خودرو برخلاف رویه‌های معمول در مورد قاچاق کالا به کشور، برای قاچاق نیازمند تخلف‌های پیچیده تری است. همان‌طور که در یک برنامه تلویزیونی سرهنگ جلال امینی، رئیس‌پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس امنیت اقتصادی و حمیدرضا دهقانی‌نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا در این خصوص مواردی مطرح کردند؛ به‌صورت کلی قاچاق کالا یک بحث کاملا تخصصی است. اما قاچاق خودرو یک فرق اساسی با همه قاچاق‌ها دارد، قاچاق خودرو، پوشاک، دخانیات و لوازم خانگی سفارش خاص و مصرف‌کننده ویژه دارند. اکثر مردم در کشور خرید خودرو میلیاردی را انجام نمی‌دهند.
علی شکوهی، فعال و کارشناس صنعت و تجارت خودرو در این مورد گفت: چند مدل خودرو قاچاق در کشور کشف شده است.
وی افزود: «اجرای قانون ممنوعیت واردات خودرو و قطعات موجب شده است برخی خودروها برای قطعه‌قطعه شدن وارد کشور شوند. خودرو؛ کالایی سبک و کوچک مانند موبایل و پوشاک نیست که قابلیت قاچاق به‌صورت معمولی را داشته باشد؛ اگر خودرویی به‌صورت قاچاق وارد کشور شود، قطعا از طریق جعل اسناد وارد می‌شود.»
آیا قانونگذار راهی برای جلوگیری از ورود خودروهایی که برای تامین قطعات و تبدیل به لوازم یدکی به کشور قاچاق می‌شوند، تعیین کرده است؟
خلأهای قانونی که در این خصوص وجود دارد، مربوط به اسناد و مدارک است. برخی از این خودروها در کشور با پلاک گذر موقت خرد می‌شوند و اصولا خودرویی باقی نمی‌ماند که ضابطان قضایی آن را کشف کنند. موضوع دیگر، قاچاق خودرو از مسیر تردد ترانزیتی در کشور است؛ ترانزیت برای کشور درآمد اقتصادی دارد، اما برای کاهش قاچاق ترانزیتی باید بتوانیم حامل‌ها را در مسیرهای داخلی و بین‌المللی را به‌صورت لحظه‌ای دنبال کنیم. در گذشته سازمان گمرک برای کنترل ترانزیت‌برها، حامل‌های ورودی کشور را به موقعیت‌یاب مجهز می‌کردند که باتوجه به نبود زیرساخت‌های لازم، این طرح نتوانست کمکی به نظارت لحظه به لحظه داشته باشد.
آیا گذرموقت‌ها می‌توانند به‌صورت غیرقانونی در کشور بمانند و تنها پلاک آن‌ها مرز را ترک کند؟
باتوجه به سیستمی‌شدن نظارت بر ورود و خروج خودروهای گذرموقت این امکان وجود ندارد، اما گفته می‌شود برخی افراد که کالا یا خودرو خود را تحت‌عنوان گذرموقت وارد کشور می‌کنند، اطلاعاتشان در سامانه ثبت می‌شود و آنان برای طی کردن مراحل قانونی، خودروهای مشابهی را در داخل خریداری و به‌صورت جایگزین پلاک واردشده از کشور خارج می‌کنند.
عملا در این فرآیند خودروهای گذرموقت جایگزین یک خودرو داری پلاک مجاز مستهلک می‌شوند. بدین‌ترتیب درخصوص خودروهای دارای جواز ترددی که در زمان مقرر از مرز خارج نشده‌اند، پرونده‌های بسیاری از سوی گمرک به‌عنوان وقوع جرم تشکیل شده است.
به‌نظر شما چرا این جرم به‌صورت گسترده‌تر به‌نسبت سال‌های گذشته درحال وقوع است؟
باید این پدیده را ریشه‌یابی کرد. چرا برخی تجار یا مصرف‌کننده خودرو گذرموقت که قشر خاصی از جامعه را تشکیل می‌دهند، به قاچاق خودرو متوسل شده‌اند؟ در این‌جا هیچ‌گونه کوتاهی از سوی گمرک یا ضابطان مرزبانی و دیگر نهادهای نظارتی درخصوص خودروهای گذرموقت صورت نگرفته است، اما وجود تقاضا برای خرید برخی کالاها که از سوی دولت بدون در نظر گرفتن تبعات مترتب بر آن، مشمول ممنوعیت واردات شده‌اند؛ برای برخی افراد فرصت سوءاستفاده ایجاد کرده است.
البته گمرک در موعد مقرر با توجه به قوانین و بخشنامه‌ها بلافاصله گزارش اعلام وقوع جرم می‌کند و دیگر مجموعه‌های ذی‌ربط نیز برای کشف محل اختفای کالا یا خودرو قاچاق اقدام لازم را به عمل می‌آورند، اما همچنان این سوال مطرح است چرا باید فضای اقتصادی کشور به نحوی مدیریت شود که شهروندان به ارتکاب جرم ترغیب شوند.
آیا برای خودروهای قاچاق‌شده به کشور امکان شماره‌گذاری وجود دارد؟
قطعا خیر! موارد واردات خودرو به کشور بر اساس مکانیزم به‌ظاهر قانونی صورت گرفته و در سایت ثبت‌سفارش نیز درج شده است. بنابراین از آن‌جا که واردات خودرو به کشور مراحل مشخصی دارد، خودرو کالایی قاچاق‌پذیر نیست و امکان ورود خودرو به کشور از گمرکات بدون طی مراحل قانونی و شماره‌گذاری در پلیس راهور وجود ندارد. حتی یک دستگاه خودرو وارداتی هم بدون اخذ مجوزها و حقوق ورودی و سود بازرگانی از گمرکات ترخیص نمی‌شود.
براساس مکانیزم واردات، هر خودرویی بخواهد ثبت‌سفارش شود؛ باید مراحل اخذ مجوزهایی همچون سازمان ملی استاندارد، سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت را اخذ کند، سپس این مدارک به گمرک می‌رود و بعد از چک نهایی، خودرو ترخیص و به شماره‌گذاری پلیس راهور هدایت می‌شود. بنابراین در این زمینه امکان تخلف وجود ندارد.
در یک برنامه تلویزیونی با موضوعیت قاچاق خودرو، از خودروهایی رونمایی شد که برخی از آن‌ها دارای پلاک نصب‌شده ملی بودند. آیا این امکان وجود دارد چند خودرو با یک برگ سبز مراحل ثبت پلاک را طی کرده باشند؟
این مساله گمانه‌زنی گزارشگر تلویزیون بود که نمی‌تواند واقعیت داشته باشد و تنها یک حدس است. کسانی که برای خودروهای قاچاق به دنبال مدارک به‌ظاهر قانونی هستند، به‌ناچار با مستندات جعلی و از طرق غیرقانونی اقدام می‌کنند.
تردد خودروهای وارداتی به مناطق آزاد با چه روش‌هایی رصد می‌شود تا در سرزمین اصلی حضور پیدا نکنند؟
خودروهای مناطق آزاد تجاری حق تردد در محدوده این مناطق را دارند. با این وجود، براساس قانون مناطق آزاد برای تردد خودروهای وارداتی در سرزمین اصلی، امکان تنفس یک‌ماهه در نظر گرفته شده است. خودروهای موجود در مناطق آزاد الزام نصب جی‌پی‌اس را دارند و تا شعاع ۱۲۰کیلومتری مورد بررسی قرار می‌گیرند. در صورتی‌که جی‌پی‌اس این خودروها نیز غیرفعال شده و این خودروها وارد سرزمین اصلی شوند، بازهم امکان دریافت پلاک ملی برای آن‌ها وجود نخواهد داشت. همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد، شماره‌گذاری این خودروها نیازمند پروانه گمرکی است.