اواخر سال 1397 بود که با شروع دوباره تحریم‌های خودرویی بعد از برجام خبرهایی مبنی بر حضور لادا در بازار ایران مطرح شد، در آن زمان مدیر سیاست‌گذاری منطقه‌ای و بین المللی سازمان فناوری‌های پیشرفته روسیه اعلام کرد خودروسازی آتوواز (لادا) با ایران برای عرضه و ساخت خودرو در ایران در حال مذاکره است.
ویکتور کلادوف در حاشیه نمایشگاه بین المللی خودرو در هند به خبرنگاران گفته بود آتوواز در مصر در حال راه اندازی خط مونتاژ خودرو بوده و با برخی کشورها از جمله ایران نیز برای همکاری در حال مذاکره هستند.
این نقطه شروعی بود بر شایعات حضور روس‌ها در ایران، این درست زمانی بود که رنو نیز بازار ایران را ترک کرده بود و با توجه به مالکیت رنو بر برند لادا دروازه جدیدی برای حضور رنو در ایران تلقی شد احتمالی که دور از ذهن هم نبود اما ماجرا به این ختم نشد و به نظر می‌رسد حالا بعد از حدود 4 سال معادلات در خصوص همکاری ایران و روسیه در صنعت خودروسازی تغییر کرده است
جنگ اوکراین معادلات را تغییر داد
این موضوع مدت‌ها در سکوت خبری بود تا زمانی‌که جنگ اوکراین از سوی روسیه آغاز شد، این جنگ باعث شد اتحادیه اروپا علیه روسیه نیز تحریم‌های مشابهی اعمال کند و عملا خودروسازان خارجی حمایت خود را از خودروسازان روسی برداشتند و بازار این کشور را ترک کردند.
مدت‌ها در میان بازار لوازم یدکی خودرو از فروش قطعات ایرانی به صورت نامحسوس در بازار روسیه داده می‌شد اما کسی به طور رسمی در دو کشور تایید یا تکذیب نکرد.
این روند ادامه داشت تا دو ماه گذشته که خبرگزاری ایندیا تایمز به نقل از رسانه‌های داخلی ایران گزارش داد خودروساز روسی از ایران خواسته است تا قطعات خودرو کلیدی را به دلیل تحریم‌های اعمال شده از سوی غرب که روسیه به آن‌ها دسترسی ندارد، تامین کند.
در این راستا ایرنا نیز به نقل حسین بحرینیان از انجمن قطعه سازان کشور گفت که یک خودروساز روسی برای خرید قطعات از ایران در حال مذاکره بود و قطعات درخواستی آن‌ها شامل سیستم ترمز، کمربند ایمنی، کیسه هوا، دینام، تهویه مطبوع، ترموستات و سیستم شیشه برقی خودرو است.
آتوواز با برند لادا یکی از شرکت‌های دولتی روسیه است که با تحریم‌هاسی سخت رنو و نیسان روبه‌رو شده و ضربه سنگینی از نظر تحریمی با توجه به تامین قطعات خود از این شرکت‌ها خورده است و عملا بخشی از تولید آن متوقف شده است و حالا تجربه ایران برای تامین قطعات خودرو این محصولات با توجه به سابقه حضور رنو در ایران تولید خودرو در کشورمان بسیار نزدیکی دو کشور در خودروسازی می‌تواند حائز اهمیت باشد.
آیا همکاری خودرویی با روسیه می‌تواند به رشد خودروسازی کشور کمک کند؟
جواب این سوال قطعا یک « نه » بزرگ است؛ زیرا خودروسازی ایران از نظر قطعات در جایگاه بهتری قرار دارد و تولید خودرو در روسیه کاملا وابسته به دیگر کشورها بوده و با توجه به صنایع قطعه‌سازی کشور حتی ایران می‌تواند به روسیه از نظر قطعات صادرات داشته باشد اما این در حالی است که خودروسازان چینی نیز با توجه به تحریم‌های اروپا بازار بکری در روسیه یافته و قصد تسخیر بی چون و چرا بازار این کشور را دارند و از نظر قطعات خودرو ترکیه نیز نیم نگاهی به بازار روسیه خواهد داشت.
در این خصوص امراله امینی کارشناس صنعت خودرو گفته همکاری خودرویی با روسیه به خودروسازی داخلی چیزی اضافه نمی‌کند. استانداردهای خودروسازی روسیه متفاوت با استانداردهای روز صنعت جهان است و در این باره آن‌ها خود را تافته جدابافته می‌دانند. این درحالی است که با توجه به چنین مسائلی عملا صنعت خودرو روسیه نسبت به دانش روز این صنعت در جهان بسیار عقب است.
مقامات دولتی مدعی هستند؛ با مشارکت روس‌ها می‌توان محصولات رنو را در ایران مونتاژ کرد. هرچند رنو برنامه توسعه‌ای خود در شرق اروپا را در کشورهایی مانند روسیه و رومانی طی این سال‌ها گسترش داده، اما با تحریم روسیه بعد از حمله به اوکراین عملا ارتباط این کشور با رنو قطع شده و دیگر انتقال دانش و تکنولوژی انجام نمی‌شود.
درواقع تنها یک‌سری امکانات سخت‌افزاری رنو در خاک روسیه باقی مانده است. بنابراین به اعتقاد من این همکاری در چنین وضعیتی برای کشور ما مناسب نیست، مگر آن‌که قطعه‌سازان ما تبدیل به تامین‌کنندگان قطعات برای خودروهای روسی شوند؛ آن‌هم قطعاتی که در داخل هم مصرف دارد و با این کار می‌توان تیراژ آن‌ها را بالا برد و تولید آن‌ها را مقرون به‌صرفه‌تر کرد.
امیر حسین کاکایی، مدیر قوای محرکه خودرو دانشگاه عمل و صنعت نیز در خصوص همکاری دو کشور ایران و روسیه در صنعت قطعه‌سازی گفته است ایران و روسیه نمی‌توانند در زمینه تولیدات محصولات رنو همکاری گسترده‌ای با یکدگر داشته باشند؛ اصولا باتوجه به این‌که مزیت‌های ایران و روسیه برای سرمایه‌گذاری رنو در دو کشور یکسان است، صحبت از تولید خودرو مشترک آن هم روی پلت‌فرم رنو به هیچ عنوان عملی نیست.
ایران و روسیه باتوجه به نیروی کار و انرژی ارزان گزینه‌های مطلوبی برای سرمایه‌گذاری رنو محسوب می‌شدند. برای همین رنو در دو کشور این کار را انجام داد. اما درحال‌حاضر به خاطر تحریم‌ها، فعالیت این شرکت در هر دو کشور تعطیل شده است. حال این‌که ما بخواهیم با روس‌ها فعالیت مشترک خودرویی انجام دهیم، نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت دارد و در کوتاه‌مدت نتیجه‌ای نخواهیم گرفت. بنابراین باید دید مزیت ایران و روسیه هر کدام در چه قسمتی است.
به اعتقاد من؛ وضعیت ما از روس‌ها در صنعت خودرو خیلی بهتر بوده و این روسیه است که از این همکاری نفع بیشتری خواهد برد. دلیلش هم این است که از زمانی‌که ما با تحریم روبه‌رو شدیم، روی صنعت خودرو خود سرمایه‌گذاری کردیم و توانستیم گام‌های خوبی را برداریم. اما روس‌ها باتوجه به همکاری‌های خارجی که شروع کردند، عملا صنعت خودرو خود را به دست خارجی‌ها سپردند. اما درحال‌حاضر با این جنگی که به راه افتاده در عمل صنعت خودرو روسیه تعطیل شده است. در چنین شرایطی، طبیعتا روس‌ها به دنبال چنین همکاری‌هایی می‌گردند، اما باید دید نفع ما در این بین چیست.
ازسوی‌دیگر، چنین همکاری‌هایی نیز نیاز به یک بازار انبوه دارد و همان‌طور که گفته شد؛ برای چنین موضوعی باید یک برنامه‌ریزی بلندمدت انجام شود و دو کشور باتوجه به پتانسیل‌هایی که دارند، هر کدام یک گوشه کار را بگیرند. اما باتوجه به رویکردی که در دوطرف وجود دارد، به اعتقاد من چنین برنامه‌ریزی بلندمدتی وجود نخواهد داشت و این همکاری‌ها در حد حرف باقی خواهد ماند.
در پایان به نظر می‌رسد با توجه به شرایط خودروهای روسی و همچنین تحریم دو کشور و با توجه به شرایط قطعه‌سازی کشور در کوتاه مدت بازار روسیه بزرگ‌ترین فرصت برای حضور قطعه‌سازان داخلی در این بازار بوده تا بتوانند به تامین قطعه بپردازند و اساسا در کوتاه مدت تولید مشترک خودرو یا همکاری روی پلت‌فرم رنو که زمانی این شرکت در دو کشور سرمایه‌گذاری داشته امری درو از ذهن به نظر می‌رسد و قطعا روسیه دیگر مزیت‌های گذشته را نداشته و این ایران است که باید از بازار روسیه به نفع خود بهره ببرد.
مرصاد رنگرز – قطعات خودرو
