صنعت خودرو یکی از صنایع پیش‌ران اقتصاد و صنعت است، صنعتی که بازار پرتلاطمی داشته و نیازهای بازار داخلی را پاسخگو نیست و علاوه بر آن موضوع کیفیت یکی از چالش‌های جاری در صنعت خودرو ایران است. صنعت خودروسازی در دنیا در حال تغییر و اتفاقات نوآورانه مزیت رقابتی خودروسازان شده است، این تغییرات بنیادین نیازهای جدید تولید کرده که باید به صورت جدی به آن پرداخته شود اما در کشور ما چالش بزرگ در تامین نیازهای تولید است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تامین قطعات خودرو است.
توسعه بازار خودرو به توانمندی خودروسازان مربوط بوده و مهم‌ترین نیاز آن تامین قطعات است، در دنیا همزمان با همه‌گیری کرونا یکی از موضوعات مهم تامین چیپ‌های الکترونیکی خودرو بود که این موضوع در ایران نیز احساس شد اما در صنعت خودروسازی کشورمان موضوع به همین جا ختم نمی‌شود و فاصله ایران با بازارهای جهانی محسوس است، اصلی‌ترین شالوده خودرو مربوط به قطعات است که نیاز به متخصصین زبده و همچنین مواد اولیه مرغوب دارد.
شرکت‌های دانش بنیان
شرکت های دانش‌بنیان دانشگاهی در حوزه قطعات الکترونیکی کار خود را از سال 1372 آغاز و در این مسیر با شناخت کامل بازار و همچنین ایجاد آزمایشگاه‌های بررسی قطعات که یکی از نیازهای اصلی خودروسازان بود، سعی کردن تا حدی به تامین قطعات های‌تک در صنعت خودرو بپردازند، این شرکت ها با بهره‌برداری از دانش فنی واستانداردهای بین‌المللی طراحی و ساخت و همچنین همکاری با منابع انسانی توانا و مشارکت سازندگان برجسته و معتبر در سطح جهان، عملا به قطبی در تولید قطعات خودرو تبدیل شدند.
خودرو از 30 هزار قطعه تشکیل شده و هرکدام از قطعات از مواد خاص و با روش‌های منحصر به فرد تولید شده و در آخر به عنوان اجزای پیش‌ران در اتومبیل استفاده می‌شوند. از این تعداد 10 هزار قطعه در پیشرانه اتومبیل و 150 قطعه نیز متحرک هستند که در هر خودرویی وجود دارند.
ساختار زنجیره تامین قطعات خودرو
تامین قطعات همانطور که پیشتر به آن اشاره شد یک موضوع چالش برانگیز است، نبود شرکت‌های تامین کننده درجه یک در وهله اول و تامین سبدی از محصولات از شرکت‌های تامین کننده بزرگ باعث شده تا خودروساز وابستگی خاصی به برخی از شرکت‌ها داشته باشد و به نوعی انحصار در تامین قطعه خودروها ایجاد شود و عملا خودروساز به نوعی گروگان قطعه‌ساز تامین کننده شده و این موضوع مشکلات جدی در خودروسازی ایجاد می‌کند که یکی از آن بالا رفتن هزینه تمام شده تولید خواهد بود.
از طرفی چالش های مربوط به مباحث فنی و کیفی از موضوعات فنی مهم در توسعه و تولید قطعات خودرویی است که اطلاع از ارتباط سیستمی و بالادستی قطعات در مجموعه خودرو را می طلبد. فقدان و یا ناکافی بودن این اطلاعات بالادستی در مجموعه های تحقیق و توسعه خودروسازان، با ایجاد ضعف در تهیه اسناد ارتباط سیستمی، الزامات و رویه های تست، روند توسعه قطعات خودرویی را با مشکل روبه رو می سازد و درنتیجه آن، مشکلات مزمن با ریشه نامعلومی را در مسیر داخلی سازی یا توسعه این قطعات ایجاد می کند. همچنین تکیه بیش ازحد به اخذ تاییدیه های خارجی باعث وابستگی به مجموعه های استانداری خارج از کشور موانعی جدی بر سر راه توسعه قطعات خودرویی ایجاد می کند.
مواد اولیه در تامین قطعات خودرو
نوسانات قیمت مواد اولیه در افزایش یا کاهش قیمت تمام شده قطعات خودرو 50 تا 90 درصد نقش داشته و در بعضی از مواد اولیه مانند مواد پلیمری که روند تولید آن با استفاده از تجهیزات و ماشین آلات مربوطه صورت می‌گیرد و طبیعی نیست و نیروی انسانی نقش کمرنگ‌تری در تولید آن دارد تاثیر بیشتری روی قیمت دارند.
یکی از مشکلات مهم در صنعت قطعه‌سازی تامین مواد اولیه بوده و نقش دولت در قیمت‌گذاری آن در کشورمان بسیار حائز اهمیت است زیرا بسیاری از این صنایع که تولیدکننده مواد اولیه قطعات خودرو هستند در دست دولت است که از جمله آن می‌توان به تولید ورق‌های فولادی و پلیمری اشاره کرد.
نبود استراتژی بزرگترین مشکل است
یکی معضلات اصلی در ساماندهی تامین قطعات خودرو در کشور چه برای خط تولید و چه در بازار پس از فروش نبود استراتژی بلند مدت و همچنین نبود آینده شفاف و روشن از سرمایه‌گذاری در این حوزه است، لذا عمده سیاست‌های اجرایی در صنعت خودرو و قطعات آن کوتاه مدت یا حداکثر میان مدت داشته و برنامه‌های بلند مدت که در راستای توسعه محصول بوده معمولا به صورت ناقص رها شده است. این موضوع در کنار بدهی های بالا و بلندمدت خودروسازان به قطعه سازان، همواره اعتماد قطعه سازان جهت همراهی با خودروسازان در راستای توسعه محصول را سلب می کند .
تامین قطعات خودرو در داخل کشور مانند کاشت نهال است که تا به ثمر نشستن آن باید زمان مناسب و دانش کافی صرف شود تا به مرحله برداشت محصول رسیده و در همواره در این مسیر باید از هدف نهایی صیانت شود اما متاسفانه در کشور ما سومدیریت، عدم برنامه جامع باعث نوعی سردرگمی در صمایع شده و معمولا مدیران برنامه‌های کوتاه مدت تعریف کرده و این آسیب بزرگ در صنعت کشور به خصوص خودروسازی کشور است.
