تفکر سیستمی

می خواهیم فارسی را پاس بداریم. فرهنگستان زبان و ادبیادت فارسی واژه « سامانه » را معادل سیستم قرارداده است. ما نیز در این نوشتار همین واژه را به کار می بریم

سامانه منظومه ای از اجزای مرتبط است که برای ایفای ماموریتی مشخّص در کنش متقابل و هماهنگ با محیط است. این تعریف به ما می‌گوید: هر سامانه ای حداقل دارای چهار ویژگی زیر است.

۱. اجزاء (بخش، طبقه)

۲. تجهیزات (گاهی به معنای زیر اجزاء)

3.قواعد ( اصول و روش)

4. هدف (کارکرد، خروجی)

در تفکر سیستمی نظارت‌ها دقیق است. منظور از کلمه دقیق جزیی است. یعنی در تفکر سیستمی باید تمامی کنش‌ها، اجزاء، تجهیزات، اصول، روش‌ها و اهداف به صورت تک تک مطابق تعریف باشند. به زبان عامیانه سامانه مثل یک ساعت است. اگر حتی یک قطعه مطابق استاندارد مورد نظر نباشد یا در حد کسری از ثانیه دیرتر یا زودتر عمل کند، ساعت ما دقیق نخواهد بود.

منظور از تفکر سامانه‌ای توجه کردن به بازخوردها یا نتایج است اگر مطابق خواست ما نیست، پس ورودی ها اشکال دارد و باید بازنگری صورت گیرد.

از این مقدمه خشک که بگذریم اتحادیه قراراست موجب تسهیل و بهبود فضای کسب وکار اعضای، حفظ منافع جمعی اعضاء و کمک به اقتصاد ملی گردد.

هرقدر این خروجی ها ناقص یا ضعیف باشند بدون شک اشکال در 4 ویژگی فوق‌الاشاره است.

تفکّر سامانه‌ای به مدیران کمک می‌کند تا ساختار، الگوها و وقایع را در پیوند با یکدیگر مورد بررسی قرار دهند و تنها به مشاهده اکتفا نکنند. تفکّر سامانه‌ای مبتنی بر نوعی کلّی‌نگری است که فقط در صورت خروجی کامل مورد قبول است. درست مثل ساعت.

قابل پذیرش نیست!

در تفکر سامانه‌ای نشد، نمی‌شود، بعداً، به فلانی برمی‌خورد، نمی دانم، سخته و هر بهانه دیگری که معمولاً با آن مواجه هستیم وجود ندارد. در تفکر سیستمی با یک گل بهار می‌شود. درست مثل وقتی که یک ساعت برند می خریم. اگر دقیق کار نکند هیچ عذری پذیرفته نیست.

در اداره سازمان داخلی اتحادیه هیچ عذری پذیرفته نیست. هیئت مدیره می‌تواند کاملاً درست و بجا عمل کند. برنامه بدهد و خروجی بخواهد. دراین سطح عملیات و روش‌ها به خارج از محیط اتحادیه چندان مربوط نیست. حداقل انتظاری که از هیئت مدیره می‌رود انجام امور داخلی اتحادیه مثل ساعت است.

تغییر رویکرد هیئت مدیره

هیئت مدیره بعدی اگر از نخبگان صنف و عصاره فضایل صنف باشند. حتماً کسب وکار شخصی خودشان هم گسترده، جدی و نیازمند حضورشان است. در این صورت باید با تفکر سیستمی، کیفیت حضور خود را افزایش دهند. این که چند نفر زندگی شخصی خود را فدای عضویت در هیئت مدیره اتحادیه کنند؛ چندان مفید نیست. منطق به ما حکم می‌کند. توقعات بی حساب نداشته باشیم. از طرفی با ایجاد ساختار مناسب کاملاً امکان پذیر خواهد بود که هیئت مدیره مسئولیت‌های خود را انجام دهد بی‌آن‌که از امور شخصی خود بازماند.

هیئت مدیره مسئولیت انجام کارهایی را بر عهده دارد که نمی‌توان به کارمندان سپرد. اموری راهبردی که در سطح کلان است. ارتباطات هیئت مدیره با یکدیگر، اعضای صنف، کارمندان اتحادیه، اتاق اصناف، اتحادیه های همگن در تهران و سراسر کشور همگی می‌توانند با تفکر سیستمی به صورت کاملاً اثر بخشی عمل کنند. ارتباطات هیئت مدیره با تولید کنندگان و انجمن های مربوطه، اتاق صنعت، معدن، تجارت و کشاورزی ایران نیز برهمین منوال است. شاید نتوان ارتباطات با مجلس ها و دولتی ها را کاملاً بدین شکل پیش برد اما خیلی هم دور از ذهن نیست. اگر ما خودمان را اصلاح کنیم، امیداست دیگران نیز با ما بهتر همراهی کنند .