سال گذشته دو خودروساز بزرگ با دریافت یک‌میلیارد دلار ارز بیش‌از یک‌میلیون و ۲۰۰هزار دستگاه خودرو تولید کرده‌اند و مونتاژکاران با دریافت بیش‌از ۱.۸میلیارد دلار تنها ۱۲۰هزار دستگاه خودرو با درصد داخلی‌سازی پایین مونتاژ کرده‌اند
صنعت خودرو و قطعات در سال‌های اخیر همواره مشکلات بسیاری داشته‌اند که توانسته‌اند به مصاف این مشکلات بروند. توسعه و تولید چند خودرو به‌روز کشور در زمانی انجام شد که حتی خودروسازان چینی هم حاضر به همکاری با شرکای بزرگ خود نبودند. اما خودروسازان با همکاری قطعه‌سازان خودروهای مهمی مانند تارا و شاهین را در مدت کوتاهی توسعه دادند. با این‌حال، سیاستگزاری در صنعت خودرو طی دو سال اخیر به سمتی حرکت کرده است که قطعه‌سازان این دوره را بدترین و پرمشکل‌ترین دوران طی سال‌های اخیر عنوان کرده‌اند. در شرایطی که بدهی خودروساز به قطعه‌ساز به ۵۰هزار میلیارد تومان رسیده، برخی اخبار حاکی از ثبت‌سفارش ۵۴۴ میلیون دلاری برای واردات قطعه از چین است.
مدتی است اتفاقات قابل تاملی در حوزه واردات قطعات درحال وقوع است؛ خودروسازان به بهانه این‌که عدم‌پرداخت بدهی قطعه‌سازان موجب توقف خطوط تولید در واحدهای قطعه‌سازی و عدم تولید به‌موقع می‌شود و همچنین به بهانه گران‌فروشی قطعات ازسوی برخی قطعه‌سازان داخلی، اقدام به واردات قطعات از چین می‌کنند، درحالی‌که در صورت گران‌فروشی امکان شکایت و بازرسی از سوی نهادهای نظارتی وجود دارد.
این در حالی است که قطعات خودروهای داخلی با کیفیت خوبی توسط سازنده داخلی تولید می‌شود. اما خودروسازان با واردات قطعات از چین، علاوه‌بر خروج ارز از کشور و بیکاری نیروی کار ایرانی، از پرداخت مطالبات قطعه‌ساز داخلی نیز طفره می‌روند و هر وقت معوقات خود را مطالبه می‌کنیم، می‌گویند حواله‌های ارزی ما در حال باطل شدن است و باید مورد استفاده قرار گیرد. این موضوع مستلزم رسیدگی شخص وزیر و سازمان‌های نظارتی است. قطعات چینی با کمترین سطح کیفیت واردکشور می‌شوند.
اصغر خسروشاهی، نایب رئیس انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو
ارز تولید به سمت مونتاژکاری رفته است
چند عامل اصلی وجود دارد که صنعت خودرو را مورد تهدید قرار می‌دهد؛ یک مورد قیمت‌گذاری دستوری است که زیان خودروساز را افزایش داده و جلو رشد و توسعه را در این صنعت گرفته است. ضمن این‌که با این روش قیمت‌گذاری، میزان بدهی این شرکت‌ها به قطعه‌سازان افزایش پیدا کرده است.
سال گذشته تصمیم گرفته شد خودرو از طریق بورس کالا به فروش برسد. این روند تاثیر مثبتی داشت و جلوی ضرر و زیان خودروسازان را گرفت و حتی تا حدودی سودده شدند و بدهی‌ها را پرداخت کردند و قیمت خودرو در بازار نیز کاهش پیدا کرد. چون رقابتی بین بازار و بورس شکل گرفت و بسیاری که خودرو دپو کرده بودند، مجبور به عرضه خودرو در بازار شدند. اما متاسفانه بدون دلیل جلو عرضه خودرو در بورس گرفته شد و قیمت‌گذاری دوباره به شورای رقابت بازگشت و باعث زیان سنگینی شد.
در این خصوص، قطعه‌سازان نامه‌ای به معاون‌اول رئیس‌جمهور نوشتند و مشکلات را بیان کردند. ما کارشناسان نهاد ریاست‌جمهوری را نیز توجیه کردیم که فروش خودرو در بورس چقدر می‌تواند برای این صنعت مفید باشد و صنعت را از وضعیت فعلی دور کند. خواسته ما این است که بار دیگر فروش خودرو به بورس بازگردد. اما متاسفانه خودروسازان خیلی دنبال این کار را نگرفتند و پیگیر کشف قیمت و عرضه دوباره خودرو در بورس نشدند. مساله دیگر حوزه خودرو، خودروسازان مونتاژکار است. از سال گذشته، این خودروسازان صددرصد رشد تولید داشتند.
متاسفانه منابع ارزی به سمت مونتاژکاری سوق داده شده و تولید از این منابع بی‌بهره است. سال گذشته دو خودروساز جمعا بیش‌از یک‌میلیون و ۲۰۰هزار دستگاه خودرو تولید کرده‌اند و مونتاژکاران ۱۲۰هزار دستگاه خودرو مونتاژ کرده‌اند. اما متاسفانه این مونتاژکاران، داخلی‌سازی ندارند. منابع ارزی که مونتاژکاران دریافت کرده‌اند، بیش‌از ۱.۸میلیارد دلار بوده، اما خودروسازانی مثل ایران‌خودرو و سایپا حدود یک‌میلیارد دلار ارز دریافت کرده‌اند. این در حالی است بخش اصلی تولید و تامین نیاز بازار بر عهده خودروسازان است. این یعنی سیاستگزار بیشتر به مونتاژ علاقه داشته است تا تولیدات داخلی. مورد دیگر این است که برخی شرکت‌ها به اسم تولید، منابعی مانند فولاد را دریافت می‌کنند و عملا ۱۰درصد زیر قیمت بازار در کشورهای دیگر به فروش می‌رسانند.
برخی شرکت‌ها در حالی از تعرفه تولید برای واردات ملزومات خود استفاده می‌کنند که درواقع تولیدی ندارند و صرفا مونتاژ با داخلی‌سازی اندک در دستور کار آن‌ها قرار دارد. قطعات استانداردی مانند شیشه و تایر و… نهایت داخلی‌سازی این شرکت‌هاست.
سوال ما از وزارت صمت این است چرا ۹۵درصد صنعت را رها کرده‌اید و تمرکز را روی ۵درصد گذاشته‌اید. وقتی ۹۵درصد درحال سقوط هستند، چگونه قرار است در حوزه خودرو برقی پیشرفت کنیم. با واردات هم نمی‌توان نیاز بازار را که حجم بالایی است، تامین کرد. ضمن این‌که واردات خودروهای برقی نیاز به ارز بسیار بالایی دارد. البته کسی مخالف خودرو برقی نیست و ما هم از این خودروها استقبال می‌کنیم. اما ابتدا باید مشکلات اصل تولید حل شود و بعد سراغ برقی‌سازی و ایجاد زیرساخت برای این خودروها برویم.
